Soạn văn lớp 7 Gò Me – KNTT

Trong chương trình Ngữ văn lớp 7 sách ‘Kết nối tri thức’, tác phẩm ‘Gò Me‘ của nhà văn Nguyễn Quang Sáng sẽ đưa các em đến với những câu chuyện cảm động về tình người và cuộc sống ở vùng quê. Bài học này không chỉ giúp các em khám phá những giá trị văn hóa và đạo đức sâu sắc, mà còn rèn luyện kỹ năng đọc hiểu và cảm nhận văn học. Hãy cùng bước vào thế giới của ‘Gò Me’ để tìm hiểu thêm về những bài học quý giá mà tác giả muốn truyền tải.

Trước khi đọc

Câu 1 trang 93 sgk Ngữ văn lớp 7

Có nhiều bài thơ viết về miền đất Nam Bộ, phản ánh cuộc sống, văn hóa, và tâm tình của người dân nơi đây. Bài “Sông nước Cửu Long” của nhà thơ Thanh Hải. Đoạn thơ này gợi lên không chỉ vẻ đẹp thiên nhiên mà còn phản ánh tinh thần mạnh mẽ của con người Nam Bộ: Đoạn thơ yêu thích của em là:

Dòng sông quê hương êm đềm trôi,

Mang phù sa đến tận cõi bồi.

Lúa thơm bốn mùa xanh mướt mắt,

Cá tôm đầy kho, lộc đến rồi.

Nhịp chèo khua vang đôi bên bờ,

Tiếng cười rộn rã mỗi chiều hờ.

Sông nước Cửu Long, đời đời mãi,

Chở niềm thương nhớ, chất ngất lời ca.

Câu 2 trang 93 sgk Ngữ văn lớp 7

Hệ thống sông ngòi phong phú: Dòng sông Mekong chia thành nhiều nhánh trước khi đổ ra biển tạo nên vùng đất châu thổ màu mỡ, lý tưởng cho trồng trọt, nhất là cây lúa nước và hoa màu.

Cảnh quan thiên nhiên: Miền đất Nam Bộ trù phú với các cánh đồng lúa bạt ngàn, những vườn trái cây sai quả quanh năm như vườn cây ăn trái ở Tiền Giang, Bến Tre. Mùa nước nổi mang đến một khung cảnh đặc biệt với sự sống động của thế giới thực vật và động vật dưới nước.

Ẩm thực đa dạng: Ẩm thực Nam Bộ nổi tiếng với hương vị đậm đà và phong phú, từ các món ăn dân dã như bánh xèo, hủ tiếu, bún mắm đến các món ăn từ hải sản tươi sống.

Đọc văn bản

Câu 1 trang 93 sgk Ngữ văn lớp 7

Ánh sáng: Được mô tả qua hình ảnh “mặt trờng vạ ra bể”, một cách diễn đạt giàu hình ảnh, miêu tả khoảnh khắc bình minh rực rỡ, ánh sáng lan tỏa khắp không gian, mang lại sức sống cho mọi vật.

Âm thanh: Những âm thanh đặc trưng của quê hương được thể hiện qua tiếng “nhạc ngựa”, “con dế cắt đồ”, và “đóm hai đăng tắt, loè đèm đèn” phản ánh sự sống động và nhịp sống bình dị của vùng quê vào buổi tối. Những âm thanh này không chỉ là bản sắc văn hóa mà còn khơi gợi không khí quen thuộc, gần gũi.

Không gian: Miêu tả rất sinh động với “ruộng vây quanh”, “ao làng trắng tăm”, tạo hình ảnh của một miền quê rộng lớn, yên bình với những cánh đồng bao la và những ao hồ phẳng lặng. Sự kết hợp giữa thiên nhiên và hoạt động sống của con người tạo nên một bức tranh quê đầy thơ mộng và trữ tình.

Câu 2 trang 94 sgk Ngữ văn lớp 7

“Những chị, những em má núng đồng tiền”: Hình ảnh này miêu tả các cô gái với má đào tươi tắn, gợi lên vẻ đẹp khỏe khoắn và rạng rỡ, đồng thời biểu hiện sự nữ tính và duyên dáng qua cử chỉ điệu đà.

“Nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón làm duyên”: Mô tả các cô gái với vóc dáng đầy đặn và vẻ ngoài trẻ trung, tay tròn đầy đặn và những cử chỉ ngây thơ, đáng yêu. “Nọc cây” ở đây có thể hiểu là phần thân cây, chỉ vóc dáng tròn trịa, khỏe mạnh của các cô gái, phản ánh sự gắn bó mật thiết với thiên nhiên và lao động chân lạc.

Câu 3 trang 94 sgk Ngữ văn lớp 7

Vẻ đẹp thiên nhiên của Gò Me:

• Me non cong vắt lưỡi liềm
• Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ
• Tiếng ai vút đầu bông lúa chín
• Gió dìu vương xao xuyến bờ tre

Sau khi đọc

Câu 1 trang 95 sgk Ngữ văn lớp 7

Ánh sáng ở Gò Me được miêu tả sinh động:

• Đốm hải đăng “tắt”, “lóe đêm đêm”
• Lúa nàng keo “chói rực”

Âm thanh sống động của thiên nhiên và con người:

• “Leng keng” nhạc ngựa

Không gian rộng lớn của vùng đất:

• “Ruộng vây quanh”
• “chan màu gió mát”
• “mặt trông ra bể”

Vẻ đẹp thiên nhiên đặc trưng của Gò Me:

• Me non “cong vắt”
• “Lá xanh như dải lụa”
• “bông lúa chín”
• “xao xuyến bờ tre”

Cùng tham khảo bài soạn sau: “Soạn văn lớp 7 Thực hành tiếng Việt trang 92 – KNTT”.

Câu 2 trang 95 sgk Ngữ văn lớp 7

“Cắt cỏ, chăn bò” hình ảnh cắt cỏ, chăn bò gợi lên sự gắn bó mật thiết với cuộc sống nông thôn.

 “Nằm dưới hàng me, nghe tre thổi sáo” nằm dưới hàng me, lắng nghe âm thanh của tre thổi sáo, mô tả sự gần gũi, thân thiện với thiên nhiên.

Chi tiết “má núng đồng tiền, nọc cấy, và tay tròn” thể hiện vẻ đẹp thôn quê đơn sơ mà cuốn hút.

“Nghiêng nón làm duyên, véo von điệu hát” phản ánh nét văn hóa dân gian và sự duyên dáng tự nhiên của người phụ nữ nơi đây.

Câu 3 trang 95 sgk Ngữ văn lớp 7

Khi tâm tư trở về Gò Me, nhà thơ tái hiện lại câu hò thân thương của quê hương mình:

“Hò ơ… Trai Biên Hòa lụy gái Gò Me

Không vì sắc lịch, mà chỉ vì mê giọng hò”

Sự lặp lại câu hò trong bài thơ không chỉ bộc lộ nỗi nhớ da diết mà còn phản ánh tình yêu sâu sắc của tác giả dành cho quê hương, nhất là giọng hò và vẻ đẹp thuần khiết, không chỉ hấp dẫn bởi ngoại hình mà còn bởi tài năng và tính cách chân thành của những người phụ nữ Gò Me.

Câu 4 trang 95 sgk Ngữ văn lớp 7

Bài thơ “Gò Me” đượm đầy những hình ảnh sống động và giàu cảm xúc.

Em đặc biệt ấn tượng với hình ảnh:

“ Ao làng trăng tắm, mây bơi”

Hãy viết lại câu thơ: “Nước trong như nước mắt người tôi yêu”

Lý do:

Câu thơ này gợi lên vẻ đẹp tinh khiết và mơ mộng của ao làng Gò Me, nơi mặt nước phẳng lặng phản chiếu ánh trăng, như những giọt lệ trong veo của người yêu dấu, làm nổi bật sự quyến rũ và bí ẩn của thiên nhiên nơi đây.

Câu 5 trang 95 sgk Ngữ văn lớp 7

Cảm nhận của em về tình cảm của tác giả đối với quê hương được thể hiện qua bài thơ “Gò Me” là sự luyến tiếc sâu sắc và một nỗi nhớ da diết. Tác giả đã dùng nhiều hình ảnh thiên nhiên quen thuộc và gần gũi để miêu tả sự gắn bó và yêu thương không thể tách rời với mảnh đất này. Hình ảnh “ao làng trăng tắm, mây bơi” hay “nước trong như nước mắt người tôi yêu” không chỉ đơn thuần phản ánh vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn gợi lên một cảm xúc sâu lắng, nơi tình yêu quê hương trở thành nguồn cảm hứng bất tận, sâu sắc. Tình yêu ấy được bộc bạch qua từng dòng thơ, qua từng hình ảnh, mang đến cho người đọc cảm giác vừa quen thuộc, gần gũi, vừa xa xôi, mơ mộng, làm nổi bật tầm quan trọng của quê hương trong trái tim người nghệ sĩ.

Câu 6 trang 95 sgk Ngữ văn lớp 7

“Cô Tô” của Nguyễn Tuân – Miêu tả vẻ đẹp của đảo Cô Tô.

“Hà Nội” của Nguyễn Đình Thi – Miêu tả vẻ đẹp của thủ đô Hà Nội.

“Đà Lạt” – Bài thơ hoặc văn về thành phố Đà Lạt.

“Hương Sơn” – Tác phẩm kể về cảnh đẹp chùa Hương.

“Phố cổ Hội An” – Tác phẩm nói về vẻ đẹp của phố cổ Hội An.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nhận của em về đoạn thơ từ Ôi, thuở ấu thơ đến Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ

Đoạn thơ từ “Ôi, thuở ấu thơ” đến “Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ” gợi lên hình ảnh tuổi thơ đầy kỷ niệm của tác giả với vùng quê Gò Me. Những câu thơ miêu tả cảnh đẹp thiên nhiên trong lành, yên bình, gắn liền với các hoạt động hàng ngày như cắt cỏ, chăn bò, gối đầu lên áo nằm dưới hàng me nghe tre thổi sáo. Tác giả còn nhớ về những cô gái má núng đồng tiền, duyên dáng nghiêng nón làm duyên. Đặc biệt, hình ảnh “lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ” không chỉ miêu tả cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn mang lại cảm giác nhẹ nhàng, mượt mà, tựa như cảm xúc của một người con xa quê nhớ về quê hương. Những hình ảnh này tạo nên một bức tranh làng quê sống động, gần gũi và đầy cảm xúc, gợi nhớ đến những kỷ niệm êm đềm của tuổi thơ.