Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh trang 17 lớp 8 – KNTT

Trong bài Quang Trung đại phá quân Thanh  trang 17 lớp 8, chương trình “Kết nối tri thức” tái hiện chiến thắng lịch sử của vua Quang Trung trước quân Thanh. Học sinh sẽ được hướng dẫn phân tích chi tiết về chiến lược và tầm quan trọng của trận chiến này trong lịch sử Việt Nam, giúp họ hiểu rõ hơn về sự kiện đã góp phần định hình tương lai của quốc gia.

Quang Trung đại phá quân Thanh trang 17

Câu 1 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Đoạn trích có thể chia thành mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần.

Trả lời: 

• Phần 1 (từ đầu đến 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788): Quân Thanh kéo vào xâm lược nước ta
• Phần 2 ( đoạn tiếp… rồi kéo vào thành): chiến thắng thần tốc của đạo quân dưới sự dẫn dắt tài ba, trí lược của vua Quang Trung.
• Phần 3 (còn lại): Quân Thanh đại bại và tình cảnh thảm hại vua Lê Chiêu Thống

Câu 2 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Em hãy liệt kê những nhân vật và sự kiện lịch sử được tác giả đề cập trong văn bản.

Trả lời 

Danh sách những nhân vật lịch sử bao gồm:  Vua Quang Trung, Ngô Văn Sở, Nguyễn Văn Tuyết, Nguyễn Thiếp, Hám Hồ Hầu, Trưng Nữ Vương, Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Trần Hưng Đạo, Lê Thái Tổ, Ngô Thì Nhậm, Sầm Nghi Đống, Tôn Sĩ Nghị, Lê Chiêu Thống, và nhiều người khác.

Các sự kiện lịch sử đáng chú ý:

• Tháng 11 năm 1788: Quân Thanh xâm lược Việt Nam.
• Ngày 25 tháng Chạp năm 1788, Bắc Bình Vương được tôn lên làm hoàng đế với niên hiệu Quang Trung.
• Đêm 30 tháng Chạp, Quang Trung khởi hành, dự định vào ngày mồng 7 Tết sẽ vào Thăng Long và tổ chức tiệc mừng.
• Nửa đêm ngày mồng 3 tháng Giêng năm Kỷ Dậu 1789, Quang Trung đến làng Hà Hồi và âm thầm vây hãm làng.
• Rạng sáng mùng 5 tháng Giêng, tiến quân sát đền Ngọc Hồi.
• Kết quả là quân Thanh bị đại bại.

Xem thêm>>> Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 16 lớp 8 – KNTT

Câu 3 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Tìm những chi tiết tiêu biểu miêu tả thái độ, lời nói và hành động của Bắc Bình Vương khi nghe tin báo quân Thanh xâm lược nước ta. Những chi tiết đó cho thấy đặc điểm tính cách gì của nhân vật?

Trả lời: 

• Mô tả cách Bắc Bình Vương, sau khi nhận được tin báo về cuộc xâm lược của quân Thanh, đã phản ứng vô cùng giận dữ và tức thì triệu tập các tướng lĩnh để chuẩn bị cho một cuộc phản công ngay lập tức.

• Sau khi nhận tin, Bắc Bình Vương đã làm lễ tế cáo trời đất, các thần sông, thần núi và lên ngôi hoàng đế.
• Ông đã gặp Nguyễn Thiếp để thảo luận về các chiến lược và kế hoạch cần thiết.
• Bắc Bình Vương cũng đã tổ chức tuyển mộ quân đội tại Nghệ An, tiến hành duyệt binh và truyền đạt những chỉ dụ cho quân sĩ, đồng thời lập kế hoạch tiến quân đối đầu với kẻ thù.

• Những hành động này phản ánh tính cách nhạy bén, sự sáng suốt và quyết đoán của vua Quang Trung, cũng như khả năng hành động mạnh mẽ của ông trong những tình huống khẩn cấp.

Xem thêm>>>

Câu 4 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Nêu cảm nhận của em về nhân vật vua Quang Trung được khắc họa trong đoạn trích, qua đó nhận xét cảm hứng của tác giả với vị anh hùng dân tộc này.

Trả lời:

Vua Quang Trung biểu hiện rõ nét khả năng hành động mạnh mẽ và đầy quyết đoán.

Ông còn được biết đến với trí thông minh sắc sảo và sự nhạy cảm tinh tế.

• Ông sở hữu khả năng đánh giá chính xác tình hình của kẻ thù và chính mình.
• Ông có năng lực phán đoán về lòng trung thành của các tùy tùng.

Vua Quang Trung còn nổi tiếng với tầm nhìn chiến lược, luôn nhìn xa trông rộng.

Ông là một nhà lãnh đạo quân sự tài ba, với các chiến lược vượt trội.

Trong chiến đấu, vua Quang Trung luôn kiên cường và dũng mãnh.

=> Sự ngưỡng mộ của tác giả dành cho anh hùng dân tộc Quang Trung: Trong tác phẩm, vua Quang Trung được khắc họa với những đức tính hào hùng của một người hùng, toát lên vẻ đẹp oai nghiêm. Mặc dù Ngô gia văn phái truyền thống trung thành với nhà Lê, họ vẫn biểu hiện lòng ngưỡng mộ đối với vua Quang Trung thông qua lối viết tràn đầy tinh thần ca ngợi. 

Điều này cho thấy họ vượt qua ranh giới giai cấp để thể hiện tinh thần dân tộc và sự tôn trọng sự thật lịch sử. Tác phẩm phản ánh quan điểm ‘văn sử bất phân’, một đặc điểm nổi bật của văn học trung đại Việt Nam, từ đó tăng cường tính thuyết phục và độ chân thực của nó, minh chứng cho sự tôn trọng sâu sắc đối với lịch sử. Đây cũng là một nét đặc sắc trong thể loại tiểu thuyết lịch sử.

Câu 5 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Nhân vật Lê Chiêu Thống được khắc họa rõ nét qua những chi tiết tiêu biểu nào? Phân tích một chi tiết đặc sắc, thể hiện rõ bản chất của nhân vật Lê Chiêu Thống, qua đó thấy được thái độ của tác giả đối với nhân vật này.

Trả lời: 

• Nhân vật Lê Chiêu Thống được miêu tả cụ thể qua các hành động:

• Khi nghe tin bất ổn, Vua Lê nhanh chóng cùng Lê Quýnh và Trịnh Hiến đưa thái hậu thoát khỏi cung điện.
• Trong cảnh tượng cầu phao bị gãy, ông ta cướp một chiếc thuyền đánh cá và trốn đến núi Tam Tằng vào ngày mồng 6.
• Đến đồn Hòa Lạc, Lê Chiêu Thống và thái hậu nhận được sự giúp đỡ từ một thổ hào địa phương.
• Khi biết quân Tây Sơn đang nhanh chóng tiến sát, Vua Lê vội vàng tìm đường tắt đến cửa ải và cuối cùng đến được nơi trú ẩn của Tôn Sĩ Nghị.

Phân tích chi tiết cảnh tẩu thoát của Lê Chiêu Thống:

• Chạy trốn vì lợi ích gia tộc và duy trì vị thế của nhà Lê, hành động này đã biến họ thành những kẻ phản bội, hành động trái với lợi ích dân tộc.
• Hèn nhát và nhục nhã trước quân Thanh, bỏ chạy trong tuyệt vọng, cướp thuyền của dân làng để qua sông.
• Khi đuổi kịp Tôn Sĩ Nghị, cả hai “nhìn nhau than thở, oán trách, và rơi nước mắt”, sau cùng chấp nhận số phận thất quốc, và cuối cùng phải chấp nhận cạo đầu, tết tóc theo phong tục của người Mãn Thanh.

• Thái độ của tác giả đối với vua Lê: Một cảm giác đồng cảm buồn bã với số phận của Lê Chiêu Thống. Mặc dù ông ta là một người trung thành với nhà Lê, sự sụp đổ của triều đại mà ông phục vụ không thể không khiến ông cảm thấy đau lòng và tiếc nuối.

Câu 6 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Sự đối lập giữa hai nhân vật Quang Trung và Lê Chiêu Thống, giữa quân Tây Sơn và quân Thanh có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề của đoạn trích? Hãy khái quát chủ đề đó.

Trả lời:

• Sự đối lập giữa hai nhân vật Quang Trung và Lê Chiêu Thống, cũng như giữa quân Tây Sơn và quân Thanh, đóng vai trò chủ chốt trong việc nêu bật chủ đề của đoạn văn:

• Vua Quang Trung được khắc họa là hình mẫu của người anh hùng dân tộc với sự dũng cảm và khôn ngoan, trong khi Lê Chiêu Thống lại được miêu tả là một vị vua yếu đuối, hành động chỉ vì lợi ích cá nhân và gia tộc, qua đó làm tổn hại đến lợi ích của dân tộc.
• Quân Tây Sơn được vẽ lên với hình ảnh oanh liệt, chiến thắng vang dội trước quân Thanh, trong khi quân Thanh lại bị miêu tả là tán loạn và phải ôm nhau chạy trốn.

Chủ đề:

• Phản ánh sự tan rã không thể tránh khỏi của triều đại Lê – Trịnh và tình trạng hỗn loạn ở Đàng Ngoài vào cuối thế kỷ XVIII.
• Tôn vinh sức mạnh mạnh mẽ của phong trào nông dân Tây Sơn và khả năng lãnh đạo xuất sắc của Nguyễn Huệ, người anh hùng mặc áo vải.

Câu 7 (trang 24 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Ở đoạn trích này, những yếu tố đặc trưng nào của truyện lịch sử đã được tác giả sử dụng? Hãy nhận xét về nghệ thuật kể chuyện lịch sử của tác giả.

Trả lời: 

• Trong đoạn trích này, tác giả đã hiệu quả sử dụng các yếu tố tiêu biểu của thể loại truyện lịch sử:

• Tác phẩm tái hiện các sự kiện và nhân vật trong một kỳ lịch sử xác định.
• Cốt truyện được dựng lên dựa trên những sự kiện lịch sử để phát triển chủ đề của truyện.
• Nhân vật được miêu tả là những người có thật trong lịch sử như vua Quang Trung, Lê Chiêu Thống,…
• Ngôn ngữ của tác phẩm và lời của nhân vật đều phản ánh chính xác thời đại mà truyện mô tả.

• Về mặt nghệ thuật kể chuyện: Tác giả sử dụng phong cách văn xuôi trần thuật độc đáo. Không đơn thuần là liệt kê các sự kiện theo trình tự thời gian, mà là miêu tả chi tiết các hành động và lời nói, đồng thời hiển thị sự đối lập giữa hai phe quân và giữ vững sự trung thành với bối cảnh lịch sử của dân tộc.

Bài tập trang 24 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) nêu cảm nhận về một chi tiết trong văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất.

Hồi thứ mười bốn trong “Hoàng Lê nhất thống chí” của Ngô gia văn phái đã khắc họa một cách toàn diện về Nguyễn Huệ, vị anh hùng dân tộc. Quang Trung đã thể hiện sự sáng suốt khi phân tích tình hình giữa quân địch và ta, nhấn mạnh sự khác biệt về bản chất và những hành vi độc ác của quân Thanh. Ông còn truyền cảm hứng cho quân sĩ bằng việc nhắc lại các hình tượng anh hùng dân tộc như Trưng Nữ Vương và Đinh Tiên Hoàng. Quang Trung cũng dự liệu được sự biến chuyển trong lòng người Phù Lê và kêu gọi quân sĩ giữ vững tinh thần trung thành. Vua Quang Trung không chỉ là hình mẫu của sự dũng cảm mà còn là biểu tượng sáng ngời của truyền thống dân tộc.