Soạn văn lớp 9 Tập làm một bài thơ tám chữ – KNTT tập 2

Soạn văn lớp 9 Tập làm một bài thơ tám chữ – KNTT tập 2 hướng dẫn đầy đủ và chi tiết giúp học sinh làm quen và sáng tác thể thơ tám chữ, một thể loại thơ mang đậm chất trữ tình và nhịp điệu. Bài viết sẽ cung cấp các kiến thức quan trọng về cấu trúc, cách gieo vần, ngắt nhịp, cùng các bước thực hành cụ thể để học sinh dễ dàng sáng tạo nên những bài thơ hay và ý nghĩa.

Tập làm một bài thơ tám chữ

1. Trước khi viết

a. Lựa chọn đề tài

Cuộc sống quanh ta mang muôn vàn sắc màu, khơi gợi nhiều cảm hứng sáng tạo. Em có thể chọn một đề tài khiến mình cảm thấy rung động nhất. Một số đề tài gợi ý gồm: thiên nhiên tươi đẹp, quê hương thân thương, đất nước rộng lớn, tình cảm với thầy cô, bạn bè, mái trường,…

b. Lựa chọn hình ảnh để biểu đạt cảm xúc

Từ đề tài đã chọn, tìm những chi tiết hoặc hình ảnh để lại trong em ấn tượng sâu sắc nhất, những hình ảnh gợi lên cảm xúc mạnh mẽ và phù hợp với đề tài. Chẳng hạn, nếu viết về thiên nhiên, em có thể chọn hình ảnh cánh rừng xanh, dòng sông êm đềm, bầu trời bao la, ngọn núi hùng vĩ. Nếu viết về mái trường, có thể chọn hình ảnh lớp học, thầy cô, bạn bè,…

Khi đã tìm được hình ảnh đặc sắc, hãy xác định rõ cảm xúc mà hình ảnh đó gợi lên: niềm yêu mến, tự hào, nhớ thương, hạnh phúc, hay nỗi buồn man mác, tiếc nuối,… Ví dụ: cảm giác buồn bã khi sắp phải rời xa mái trường, hay niềm vui được bên thầy cô và bạn bè.

Thể hiện dòng cảm xúc của em theo sự chuyển động của hình ảnh trong bài thơ. Sử dụng ngôn ngữ phù hợp để diễn đạt chính xác cảm xúc của mình.

c. Gieo vần, ngắt nhịp

Ngắt nhịp linh hoạt dựa trên cảm xúc và nội dung, có thể theo các quy tắc của thể thơ hoặc sáng tạo theo cách riêng.

Sử dụng các kiểu gieo vần như vần chân, vần liền hoặc vần cách. Ví dụ:

Tôi hôm nay/ sống trong lòng/ miền Bắc

Sờ lên ngực/ nghe trái tim/ thầm nhắc

Hai tiếng thiêng liêng/ hai tiếng miền Nam

Tôi nhớ không nguôi/ ánh nắng màu vàng

Tôi quên sao được/ sắc trời xanh biếc

Tôi nhớ cả/ những người/ không quen biết.

(Tế Hanh, Nhớ con sông quê hương)

Hãy tập gieo vần bằng cách điền từ phù hợp vào chỗ trống trong đoạn thơ sau:

Gió nhẹ nhẹ, hương cỏ cây nhẹ nhẹ

Thoảng bay lên, hương mạ dưới đồng xa

Tự đâu đó, hương muôn hoa mới hé

Như khói trầm từ đỉnh rộng bao …

Hơi xuân ấm trả cho trời đất lặng

Tiếng reo ca nhí nhảnh và ngây thơ

Của đàn sáo say phơi mình dưới …

Chim nghệ vàng rỉa cánh trên nhành …

(Theo Tố Hữu, Xuân lòng)

2. Viết

Bắt đầu với câu thơ đầu tiên: Câu mở đầu có thể nêu ấn tượng của em về chi tiết hoặc hình ảnh để lại cảm xúc sâu sắc, hoặc giới thiệu, miêu tả đặc điểm nổi bật của đối tượng trong bài thơ. Hãy chú ý đến tiếng cuối cùng để chọn vần thích hợp cho những câu sau. Việc ngắt nhịp nên phù hợp với cảm xúc và nội dung muốn thể hiện trong câu thơ.

Phát triển cảm xúc: Từ câu thơ đầu tiên, hãy mở rộng và diễn tả cảm xúc của mình bằng cách miêu tả những chi tiết cụ thể về đối tượng, hoặc mô tả những sự việc liên quan đến đối tượng.

Sử dụng ngôn ngữ hình ảnh: Đưa vào bài thơ các từ tượng thanh, tượng hình, từ láy, cùng với các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ,… để làm cho bài thơ thêm sống động, gợi hình và gợi cảm.

Kết thúc bài thơ: Phần cuối của bài thơ có thể bày tỏ suy nghĩ, chiêm nghiệm hoặc thông điệp mà em muốn gửi gắm đến người đọc, giúp bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc và ý nghĩa trọn vẹn.

Bài thơ tham khảo

Mùa xuân về hoa cỏ xanh tươi thắm,

Gió thì thầm qua những ngọn tre cao.

Cánh diều lượn giữa bầu trời xanh ngắt,

Tuổi thơ về theo tiếng sáo thanh tao.

Đồng lúa mượt như tấm thảm mơ màng,

Dòng sông nhỏ nhẹ nhàng ôm đất mẹ.

Hoa xoan tím rụng đầy trên lối nhỏ,

Ngát hương xuân, lòng bỗng thấy say mê.

Mùa xuân đến gọi chồi non lộc biếc,

Nụ hoa đào khoe sắc thắm đầu thôn.

Bầy chim én ríu ran trong nắng sớm,

Gọi trời xanh, gọi giấc mộng tròn tròn.

Mùa xuân ấy khơi niềm tin hy vọng,

Mang yêu thương về với những nụ cười.

Ta lặng ngắm đất trời trong tĩnh lặng,

Thấy quê hương rạng rỡ ánh xuân tươi.

3. Chỉnh sửa

Em cần chỉnh sửa để bài thơ trở nên hoàn thiện hơn. Dựa vào các đặc trưng của thể thơ tám chữ, hãy kiểm tra bài thơ để đảm bảo đáp ứng được các yêu cầu sau và thực hiện điều chỉnh nếu cần. Cụ thể:

Về hình thức nghệ thuật:

• Đảm bảo mỗi câu thơ có đủ tám tiếng.
• Kiểm tra cách gieo vần, đảm bảo vần thơ hợp lý và đúng quy tắc.
• Nhịp thơ cần hài hòa, phù hợp với cảm xúc mà bài thơ muốn truyền tải.
• Tăng cường sử dụng hình ảnh sinh động, gợi cảm.
• Kết hợp các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ để tạo chiều sâu và sức gợi.

Về nội dung:

• Cảm xúc trong bài thơ cần chân thật, tự nhiên, gần gũi.
• Bài thơ phải có chủ đề rõ ràng và truyền tải được thông điệp ý nghĩa.

Xem thêm: Một kiểu phát biểu luận đề độc đáo của Xuân Diệu tập 2 lớp 9