Soạn văn 8 Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu trang 82 – Kết nối tri thức

Trang 82 của sách giáo khoa Ngữ văn 8 – Kết nối tri thức giới thiệu bài học “Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu.” Bài thơ này của Tú Xương không chỉ phê phán hiện thực xã hội thời bấy giờ mà còn thể hiện tài năng châm biếm và sự sâu sắc trong suy nghĩ của tác giả. Hãy cùng khám phá và phân tích những chi tiết trào phúng đặc sắc qua bài học này để hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử và xã hội mà Tú Xương muốn truyền tải.

Trước khi đọc

Câu 1 trang 82 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Nhà nước phong kiến xưa tổ chức các kỳ thi cho sĩ tử tham gia nhằm mục đích gì?

Hướng dẫn trả lời: 

Nhà nước phong kiến xưa tổ chức các kỳ thi để tuyển chọn những sĩ tử xuất sắc, nhằm tìm kiếm nhân tài phục vụ cho triều đình và nhân dân.

Câu 2 trang 82 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Sau cuộc thi (thể thao, nghệ thuật, giáo dục,…) thường sẽ có một buổi lễ xướng danh và trao giải. Mục đích của lễ xướng danh là gì?

Hướng dẫn trả lời:

Mục đích của lễ xướng danh là khen ngợi những người có tài, đỗ đạt cao được để tên trên bảng vàng.

Sau khi đọc

Câu 1 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Bố cục bài thơ gồm mấy phần. Đó là những phần nào.

Hướng dẫn trả lời: 

Bố cục 4 phần.

• Phần 1: Hai câu đề: Giới thiệu về khoa thi năm Đinh Dậu.
• Phần 2: Hai câu thực: Cảnh trường thi trong thực tế.
• Phần 3: Hai câu luận: Cảnh người nước ngoài xuất hiện.
• Phần 4: Hai câu kết: Tâm trạng, nỗi lòng của nhà thơ.

Câu 2 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Hai câu đề cho biết điều gì về chế độ thi cử ở nước ta cuối thế kỉ XIX?

Hướng dẫn trả lời: 

• Chế độ thi cử ở nước ta cuối thế kỉ XIX được phản ánh qua hai câu đề:
• Thời gian: Ba năm mở một khoa.
• Hình thức: Trường Nam thi chung với trường Hà.

=> Điều này thể hiện sự lộn xộn, thiếu tổ chức và thiếu quy củ trong hệ thống thi cử của đất nước thời bấy giờ.

Câu 3 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Biện pháp tu từ nào đã được sử dụng trong cách diễn đạt “Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ” và “Ậm ọe quan trường miệng thét loa”? Nêu rõ tác dụng của biện pháp tu từ đó trong việc tái hiện hình ảnh các sĩ tử và quan viên người Việt.

Hướng dẫn trả lời: 

Biện pháp đảo ngữ: Lôi thôi sĩ tử; ậm ọe quan trường.

Tác dụng:

• Nhấn mạnh sự nhếch nhác, không gọn gàng của những sĩ tử. Họ thiếu đi tư thế của những người dự thi, không thể hiện được vai trò làm chủ kiến thức trong kỳ thi.
• Làm nổi bật hình ảnh người coi thi nói năng lúng túng, ra vẻ oai vệ một cách gượng gạo. Cảnh tượng trở nên hỗn độn, nhếch nhác, tàn tạ, không thể hiện được tính chất nghiêm túc của một kỳ thi.

Câu 4 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Phân tích tác dụng của phép đối được tác giả sử dụng trong hai câu thực.

Hướng dẫn trả lời: 

Tác dụng của phép đối được tác giả sử dụng trong hai câu thực:

Nhấn mạnh sự hỗn loạn, nhếch nhác, và tàn tạ của trường thi năm Đinh Dậu:

• Sĩ tử:

Vai đeo lọ: dáng vẻ luộm thuộm.

Lôi thôi sĩ tử: nhấn mạnh sự nhếch nhác, không gọn gàng của các sĩ tử.

• Quan trường: dáng vẻ ra oai, nạt nộ.

Ậm ọe quan trường: người coi thi nói năng ậm ừ, ấp úng, ra oai một cách gượng gạo.

Miệng thét loa: sự nhốn nháo, lộn xộn của cảnh trường thi.

Câu 5 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Tiếng cười trào phúng được thể hiện như thế nào qua việc đặc tả, nhấn mạnh hai hình ảnh mang tính chất “ngoại lai” là quan sứ và mụ đầm?

Hướng dẫn trả lời: 

• Hình ảnh quan sứ và mụ đầm làm tăng thêm sự lố bịch của cuộc thi.

• Cờ kéo rợp trời: đón tiếp một cách trang nghiêm và linh đình.
• Váy lê quét đất: phong cách ăn mặc lòe loẹt, lố lăng.

=> Sự phô trương hình thức, nhố nhăng và lôi thôi. Bức tranh biếm họa về trường thi đầy rẫy những đối lập, ngược đời và trớ trêu, thể hiện tiếng cười mỉa mai và chua chát của Tú Xương.

Câu 6 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Nhắc đến “nhân tài đất Bắc”, tác giả muốn ám chỉ những đối tượng nào? Em cảm nhận được thái độ gì của tác giả qua lời nhắn nhủ ấy?

Hướng dẫn trả lời: 

Khi nhắc đến “nhân tài đất Bắc,” tác giả muốn ám chỉ những người tài giỏi, có lòng tự tôn dân tộc.

Thái độ của tác giả thể hiện sự căm ghét đối với bọn thực dân xâm lược và mong muốn thức tỉnh lòng tự tôn dân tộc.

Câu 7 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

Nhân vật nào trong bài thơ để lại ấn tượng cho em nhiều nhất? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời: 

Nhân vật gây ấn tượng sâu sắc nhất là các sĩ tử. Bởi trong bài thơ, họ được miêu tả với vẻ ngoài lôi thôi, luộm thuộm. Họ không thể hiện được phong thái của những người tham gia kỳ thi, những người làm chủ kiến thức. Điều này phản ánh sự đau buồn, thất vọng cùng với tiếng cười mỉa mai, chua chát của Tú Xương.

Câu 8 trang 83 ngữ văn 8 kết nối tri thức

ảm xúc chủ đạo của tác giả trong bài thơ này là gì?

Hướng dẫn trả lời: 

Cảm xúc chủ đạo của tác giả:

• Thái độ châm biếm, đả kích của Tú Xương
• Tâm trạng đau đớn, chua xót của nhà thơ trước hiện thực của đất nước

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích một chi tiết có tính chất trào phúng mà em ấn tượng nhất trong bài thơ Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu.

Hướng dẫn trả lời: 

Trong bài thơ “Lễ xướng danh khoa Đinh Dậu” của Tú Xương, chi tiết trào phúng gây ấn tượng nhất là hình ảnh các sĩ tử “ôm gối đứng chầu”. Tú Xương miêu tả cảnh tượng sĩ tử đứng chen chúc, lộn xộn, dáng dấp lôi thôi luộm thuộm. Họ không có vẻ oai nghiêm, tự tin của những người trí thức, mà trái lại, trông giống như những người khốn khổ, bất lực trong hoàn cảnh. Hình ảnh này vừa hài hước vừa chua chát, bởi nó phê phán sự lộn xộn, thiếu tổ chức và vô nghĩa của các kỳ thi thời bấy giờ. Tú Xương không chỉ cười nhạo sĩ tử mà còn ngầm chỉ trích xã hội và hệ thống giáo dục đã biến họ thành những người như vậy. Bằng cách sử dụng hình ảnh trào phúng này, Tú Xương đã khéo léo thể hiện sự thất vọng và bất mãn của mình đối với xã hội đương thời. Đây là một bức tranh châm biếm sâu sắc, cho thấy tài năng và tâm huyết của nhà thơ đối với hiện thực xã hội.

Xem thêm>>> Soạn văn 8 đọc mở rộng trang 79 – Kết nối tri thức