Soạn văn 8: Lặng lẽ Sa Pa trang 22 – Kết nối tri thức

Bài “Soạn văn 8: Lặng lẽ Sa Pa” trang 15 thuộc bộ sách Kết nối tri thức mở ra trước mắt học sinh bức tranh tuyệt đẹp về thiên nhiên và con người vùng cao Sa Pa. Qua việc phân tích các chi tiết tinh tế trong tác phẩm, học sinh sẽ cảm nhận được sự lặng lẽ mà đầy ý nghĩa của cuộc sống nơi đây, cùng với lòng yêu nghề và sự hy sinh thầm lặng của những con người đang ngày đêm cống hiến cho đất nước.

Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2 Kết nối tri thức

Câu 1 Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2

Xác định đề tài của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa.

Hướng dẫn trả lời:

Truyện Lặng lẽ Sa Pa tôn vinh những con người vô danh, âm thầm cống hiến từng ngày cho Tổ quốc một cách lặng lẽ và khiêm nhường. Trong số đó, hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng nổi bật với tinh thần tự giác, vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ. Anh không chỉ sống một cuộc đời đầy ý nghĩa mà còn mang niềm vui và sự lạc quan đến cho những người xung quanh.

Câu 2 Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2

Tóm tắt tác phẩm và nêu nhận xét về kiểu cốt truyện.

Hướng dẫn trả lời:

Tóm tắt tác phẩm:

Trong chuyến xe từ Hà Nội đến Lào Cai, bác lái xe, ông họa sĩ và cô kỹ sư nông nghiệp trẻ trung đã trò chuyện vui vẻ với nhau. Khi xe dừng lại nghỉ ngơi 30 phút, bác lái xe giới thiệu với mọi người về anh thanh niên 27 tuổi làm công tác khí tượng và vật lý địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn. Anh thanh niên mời ông họa sĩ và cô gái ghé thăm nơi ở và làm việc của mình. Dù công việc gặp nhiều khó khăn, anh vẫn chăm chỉ lao động, đóng góp tích cực cho công cuộc lao động sản xuất và chiến đấu. Ông họa sĩ cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp của người lao động mới qua hình ảnh anh thanh niên và định vẽ chân dung anh, nhưng anh từ chối và giới thiệu hai người xứng đáng hơn: một kỹ sư trồng rau và một cán bộ nghiên cứu sét. Ông họa sĩ và cô kỹ sư trẻ chia tay anh với nhiều tình cảm luyến tiếc, bồi hồi.

Cốt truyện và tình huống:

Truyện Lặng lẽ Sa Pa có cốt truyện đơn giản, kể về cuộc gặp gỡ ngắn ngủi giữa bốn người: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kỹ sư trẻ và anh thanh niên trong khung cảnh núi rừng Sa Pa yên bình, thơ mộng. Qua cuộc gặp này, chân dung anh thanh niên được khắc họa rõ nét, làm người đọc suy ngẫm.

Cuộc gặp gỡ cũng là cơ hội để tác giả tự nhiên khắc họa nhân vật chính (anh thanh niên) thông qua cái nhìn và suy nghĩ của các nhân vật khác (bác lái xe, ông họa sĩ, cô kỹ sư).

Tình huống trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa rất giản dị, mộc mạc, tựa như mở ra cánh cửa bước vào thế giới cổ tích, nhưng đồng thời cũng làm nổi bật sự tận tụy, đam mê cống hiến của những con người âm thầm làm việc vì đất nước.

Câu 3 Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2

Nhân vật anh thanh niên được nhà văn miêu tả qua những chi tiết nào (ngoại hình, lời nói, hành động, suy nghĩ, hoàn cảnh sống, công việc, mối quan hệ với các nhân vật khác)? Hãy dựa vào một số chi tiết tiêu biểu để nhận xét về tính cách của nhân vật.

Hướng dẫn trả lời:

• Công việc và hoàn cảnh sống của anh thanh niên:

Công việc: Anh làm công tác khí tượng và vật lý địa cầu, một công việc đòi hỏi tính chính xác rất cao.

Hoàn cảnh sống: Anh sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn, cao hơn 2600 mét, nơi suốt bốn mùa chỉ có “cây cỏ và mây lạnh lẽo”.

→ Hoàn cảnh sống khắc nghiệt, cô đơn, công việc đầy thử thách và khó khăn.

• Những phẩm chất tốt đẹp của anh thanh niên:

• Anh là người có tinh thần trách nhiệm cao, yêu lao động và luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
• Mặc dù sống một mình trên đỉnh núi, không ai quản lý hay giám sát, anh vẫn luôn tuân thủ giờ giấc và hoàn thành công việc đúng quy định.
• Anh có suy nghĩ tích cực về công việc: “Khi ta làm việc, ta với công việc là một, sao lại gọi là một mình được.”
• Anh yêu công việc của mình và xem nó như một phần của cuộc sống: “Công việc của cháu gian khổ thật đấy, nhưng bỏ nó đi, cháu buồn đến chết mất.”
• Khi nói về công việc, anh luôn thể hiện tình yêu và sự hào hứng, cho thấy sự gắn bó sâu sắc.
• Anh thanh niên là người cởi mở, hiếu khách, và biết quan tâm đến mọi người xung quanh.
• Sống một mình trên đỉnh núi, anh luôn mong có người đến thăm, trò chuyện và thể hiện lòng hiếu khách nồng hậu. Anh tặng bác lái xe củ tam thất vừa đào được chỉ vì lần trước nghe bác nói vợ đang ốm.
• Anh biết sắp xếp công việc và cuộc sống khoa học, hợp lý.
• Dù sống một mình, anh vẫn giữ cho cuộc sống ngăn nắp, trồng hoa, nuôi gà, và duy trì những thói quen tốt đẹp như uống trà hàng ngày.
• Anh rất yêu thích đọc sách, coi sách như người bạn đồng hành.
• Anh thanh niên thể hiện đức tính khiêm tốn và chân thật. Khi ông họa sĩ muốn vẽ chân dung, anh từ chối vì cho rằng còn nhiều người khác xứng đáng hơn mình. Anh chỉ xem công việc của mình như bao công việc bình thường khác, không đáng để tôn vinh đặc biệt.

Câu 4 Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2

Chân dung nhân vật anh thanh niên hiện ra qua cảm nhận và suy nghĩ của những nhân vật nào? Cách xây dựng nhân vật như vậy có tác dụng gì?

Hướng dẫn trả lời:

• Chân dung nhân vật anh thanh niên hiện ra qua cảm nhận của những nhân vật người họa sĩ già, cô kĩ sư.
• Cách xây dựng nhân vật như vậy có tác dụng: Ngợi ca những con người lao động, hi sinh thầm lặng để cống hiến sức mình cho quê hương, đất nước. Cuộc sống lao động giản dị nhưng cao đẹp sẽ góp phần tạo nên vẻ đẹp tâm hồn trong mỗi con người.

Câu 5 Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2

Tìm một số chi tiết thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật ông hoạ sĩ về con người và nghệ thuật. Trên cơ sở đó, em hãy nhận xét về vai trò của nhân vật này trong tác phẩm.

Hướng dẫn trả lời:

Nhân vật ông họa sĩ có những suy nghĩ sâu sắc về nghệ thuật và con người: Ông là một nghệ sĩ chân chính, luôn khao khát tìm kiếm nghệ thuật và cảm hứng sáng tác. Ông không ngừng tìm kiếm vẻ đẹp trong cuộc sống để thể hiện qua tác phẩm của mình. Là người luôn trăn trở về việc vẽ những gì mà suốt đời ông đam mê và yêu thích. Ông cũng là một nghệ sĩ giàu kinh nghiệm với óc quan sát tinh tế, thể hiện qua cách miêu tả căn phòng, vườn hoa và chân dung anh thanh niên từ góc nhìn nghệ thuật của mình.

Vai trò của nhân vật: Ông họa sĩ cùng với các nhân vật phụ khác đóng vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật chân dung của anh thanh niên. Nhờ lăng kính quan sát của ông, chân dung anh thanh niên hiện lên rõ nét và đẹp đẽ hơn, giúp tăng thêm chiều sâu tư tưởng của tác phẩm và mang đến cho người đọc một cái nhìn khách quan, toàn diện hơn về nhân vật chính.

Câu 6 Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2

Những bức tranh thiên nhiên Sa Pa tuyệt đẹp đã góp phần tạo nên chất thơ cho tác phẩm. Hãy chọn một đoạn văn tả cảnh Sa Pa mà em ấn tượng nhất và nêu cảm nhận.

Hướng dẫn trả lời:

Những bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp của Sa Pa đã góp phần tạo nên chất thơ đặc biệt cho tác phẩm. Trong nền văn học Việt Nam thế kỷ 20, Nguyễn Thành Long nổi bật như một cây bút mang phong cách riêng. Không khai thác hiện thực khốc liệt, sắc bén và sôi động như nhiều nhà văn cùng thời, Nguyễn Thành Long lại chọn lối viết nhẹ nhàng, sâu lắng, phản ánh tâm hồn tinh tế của chính ông. Vẻ đẹp Sa Pa qua ngòi bút của ông hiện lên vừa trầm lắng, vừa rực rỡ và tinh tế. Là một người yêu văn, yêu thiên nhiên và trân quý cuộc sống, Nguyễn Thành Long đã truyền tải tất cả những cảm xúc đó vào truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”, làm nổi bật phong cách nghệ thuật độc đáo của mình.

Câu 7 Lặng lẽ Sa Pa trang 22 ngữ văn 8 tập 2

Tác phẩm gợi cho em những suy nghĩ, bài học gì?

Hướng dẫn trả lời:

Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa như một bản ngợi ca những con người lao động thầm lặng, gợi lên cho em cách sống và làm việc tận tụy vì đất nước. Qua việc tôn vinh những con người âm thầm cống hiến, tác giả khẳng định rằng “Trong cái lặng im của Sa Pa, có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước”, đồng thời nhấn mạnh ý nghĩa của lao động chân chính. Không chỉ mở ra trước mắt ta một bức tranh thiên nhiên Sa Pa tuyệt đẹp, truyện còn khắc họa sâu sắc cuộc sống của những con người lao động mới, những người dốc sức, dốc trí cống hiến cho Tổ quốc. Họ là những con người tiêu biểu của thời đại: anh thanh niên, ông họa sĩ già, cô kỹ sư trẻ và bác lái xe. Dù mỗi người có một công việc khác nhau, nhưng tất cả đều nỗ lực hết mình vì sự phát triển của đất nước. Chúng ta, thế hệ sau, cần biết ơn và học tập chăm chỉ, rèn luyện bản thân để đền đáp những người đã hi sinh và tận tụy vì Tổ quốc, noi theo những tấm gương sáng đó.

Viết kết nối với đọc:

Tưởng tượng em là nhân vật ông họa sĩ, hãy ghi lại cảm nghĩ của mình sau cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên trên đỉnh Yên Sơn trong một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu).

Hướng dẫn trả lời:

Tôi là một họa sĩ già, công việc của tôi đòi hỏi phải đi nhiều nơi, gặp gỡ nhiều người để tìm kiếm nguồn cảm hứng cho các tác phẩm. Thế nhưng, cuộc gặp gỡ đặc biệt ở Sa Pa hôm đó với một anh thanh niên trẻ tuổi làm công tác khí tượng đã để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc, một kỷ niệm mà tôi sẽ nhớ mãi. Anh thanh niên được gọi là “người cô độc nhất thế gian”, luôn khát khao được gặp gỡ, trò chuyện với người khác. Khi gặp anh, tôi cảm thấy một niềm xúc động mạnh mẽ. Sau khi tặng bó hoa cho cô kỹ sư trẻ, tôi có dịp lắng nghe anh say sưa kể về công việc của mình. Đó là một công việc gian nan, thầm lặng nhưng vô cùng ý nghĩa, góp phần quan trọng cho kháng chiến và cuộc sống của mọi người. Cuộc trò chuyện ngắn ngủi ấy rồi cũng phải kết thúc trong niềm tiếc nuối. Tôi và cô kỹ sư vội vàng chào tạm biệt anh để tiếp tục hành trình. Trước khi rời đi, tôi không quên hứa với anh rằng tôi sẽ trở lại – trở lại để hoàn thành tác phẩm nghệ thuật mà tôi vừa ấp ủ trong lòng.

Xem thêm>>> Soạn văn 8: Thực hành tiếng Việt trang 14 – Kết nối tri thức