Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng trang 10 lớp 8 – KNTT

Bài học Lá cờ thêu sáu chữ vàng trang 10 lớp 8 trong chương trình “Kết nối tri thức” mang đến cho học sinh cái nhìn sâu sắc về giá trị lịch sử và yếu tố nhân văn trong tác phẩm.

Hướng dẫn soạn bài này không chỉ giúp học sinh nắm bắt được nội dung và ý nghĩa sâu xa của tác phẩm mà còn kết nối với các kiến thức liên môn, phát triển kỹ năng phân tích và đánh giá văn học một cách toàn diện.

Lá cờ thêu sáu chữ vàng

Câu 1 trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Tóm tắt nội dung văn bản và cho biết câu chuyện dựa trên bối cảnh của sự kiện lịch sử nào?

Hoài Văn, bị chú mình là Chiêu Thành Vương loại khỏi cuộc họp quan trọng với vua Trần Nhân Tông và các vương gia khác về chiến lược đánh giặc, đã tự mình phi ngựa đến hiện trường. Sự hiện diện của các họ hàng trẻ tuổi hơn mình chỉ năm sáu tuổi tại cuộc họp làm anh cảm thấy bất an và nôn nóng hơn, bởi vì anh tự thấy mình bị đẩy ra rìa do cha qua đời sớm. Trong cơn bức xúc, Hoài Văn đã xông pha giành lấy quyền xuống thuyền rồng để xin nhà vua cho phép mình tham chiến, thậm chí đặt gươm vào cổ mình như một hình thức tự chịu tội. Vua Trần Nhân Tông không chỉ khoan hồng cho Hoài Văn mà còn tặng cậu một quả cam quý, công nhận tinh thần trách nhiệm của cậu dù còn rất trẻ. Cảm thấy bị coi thường và tức giận trước sự uy hiếp từ kẻ thù, Hoài Văn đã vô ý nghiền nát quả cam trong tay. Anh thề tại bến Bình Than rằng sẽ chứng tỏ khả năng của mình trong cuộc chiến này, khẳng định ai là người xứng đáng nhận được lòng biết ơn của vua và sự công nhận của triều đình.

Bối cảnh: Tác phẩm lấy bối cảnh cuộc chiến chống quân Mông – Nguyên lần thứ hai của nhà Trần

Câu 2  trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản có tâm trạng như thế nào khi phải đứng trên bờ nhìn quang cảnh một sự kiện đặc biệt đang diễn ra ở bến Bình Than?

Trả lời:

Tâm trạng của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản khi đứng trên bờ quan sát một sự kiện quan trọng đang diễn ra tại bến Bình Than là:

• Nôn nóng khi các em họ “những người em họ” ấy được tham dự họp bàn việc nước với nhà vua.
• Chàng lại nghĩ đến thân mình vì cha mất sớm, nên phải chịu cảnh đứng rìa nhục nhã.

Câu 3  trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Khi bị quân Thánh Dực ngăn cản xuống bến gặp vua, Trần Quốc Toản có hành động gì khác thường? Vì sao Trần Quốc Toản có hành động như vậy?

Khi bị quân Thánh Dực ngăn cản xuống bến gặp vua, Trần Quốc Toản có hành động bất thường

• Tuốt gươm, mắt trừng lên một cách điên dại: “Không buông ra ta chém!”.
• Đỏ mặt bừng bừng quát lớn: “Ta xuống xin bệ kiến quan gia, không kẻ nào được giữ ta lại. Lôi thôi thì hãy nhìn lưỡi gươm này!”
• Quốc Toản vung gươm múa tít, không ai dám tới gần.

Trần Quốc Toản đã quyết định hành động một cách dũng cảm và quyết liệt, không hề có chút sợ hãi, chỉ vì mong muốn được gặp nhà vua để trình bày nguyện vọng tham gia chiến đấu. Điều này phản ánh tinh thần yêu nước mãnh liệt và lòng dũng cảm không gì lay chuyển được của chàng.

Câu 4  trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Chứng kiến hành động và nghe lời tâu bày của Trần Quốc Toản, vua Thiệu Bảo có thái độ và cách xử lí thế nào? Thái độ và cách xử lí đó cho thấy điều gì ở vị vua này?

Chứng kiến hành động và nghe lời tâu bày của Trần Quốc Toản, vua Thiệu Bảo có thái độ và cách xử lí như sau:  

• Vua gật đầu mỉm cười nhìn Hưng Đạo Vương.
• Vua tha tội, khuyên Quốc Toản về quê chăm mẹ.
• Vua ban cho Quốc Toản cam quý vì thấy cậu còn trẻ mà đã biết lo việc nước.

Thái độ và cách xử lý tình huống đó cho thấy vua Thiệu Bảo là một người hiền từ, anh minh và vô cùng sáng suốt.

Câu 5  trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Trong lời người kể chuyện đôi chỗ xen vào những ý nghĩ thầm kín của nhân vật Trần Quốc Toản. Hãy nêu một vài trường hợp và phân tích tác dụng của sự đan xen đó

Những ý nghĩ của nhân vật xen vào lời của người kể chuyện:

Cha ta mất sớm, nên ta mới phải đứng rìa nhục nhã thế này!

• Đứng mãi đây cho đến bao giờ? Thôi thì liều một chết vậy. Ta cứ xuống, chỉ nói hai tiếng xin đánh, rồi mặc cho triều đình luận tội.
• Ta sẽ chiêu binh mãi mã, cầm quân đi đánh giặc. Xem cái thằng ngoài rìa này có phải là một kẻ toi cơm không.

Tác dụng: Điểm nhấn của đoạn này là phác họa bức chân dung về Trần Quốc Toản – một người hùng trẻ tuổi với tinh thần yêu nước sâu sắc, luôn tích cực quan tâm đến việc nước và cảm thấy bất công khi không được tham gia vào cuộc họp của các quý tộc. 

Câu 6  trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Những nét tính cách nào của Trần Quốc Toản được thể hiện qua lời đối thoại với các nhân vật khác trong truyện?

Trả lời:

• Trong cuộc đối thoại với đám quân Thánh Dực, Trần Quốc Toản thể hiện thái độ khảng khái và toát lên vẻ oai phong.
• Khi nói chuyện với chú mình, Chiêu Thành Vương, Trần Quốc Toản cư xử rất lễ phép, giải thích mọi điều một cách rõ ràng và thẳng thắn, đồng thời thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến việc nước. Anh cũng không ngần ngại phản đối quyết liệt khi nghe thấy những ý kiến ủng hộ hòa bình.
• Trong cuộc đối thoại với nhà vua, Trần Quốc Toản bày tỏ sự nhiệt tình và dũng cảm, hét lên “Xin quan gia cho đánh” để thể hiện mong muốn được tham chiến.

Câu 7  trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Trong truyện này, ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật đều mang đậm màu sắc lịch sử. Hãy nêu ví dụ và cho biết tác dụng.

ví dụ minh họa cho việc ngôn ngữ của người kể chuyện và các nhân vật đều chứa đựng nét đặc trưng của thời kỳ lịch sử:

• Ngôn ngữ người kể chuyện bao gồm các thuật ngữ như “hội sư”, “thuyền ngự”, “đại vương”, “đấng thiên tử”,…
• Ngôn ngữ nhân vật được thể hiện qua các cách nói như “Quân pháp vô thân, vua lo thì kẻ thần tử cũng phải lo”,…

Tác dụng của việc sử dụng ngôn ngữ này là làm nổi bật bối cảnh của cuộc họp lớn chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên lần thứ hai của nhà Trần. Đồng thời, nó cũng góp phần thể hiện tính cách của các nhân vật, đặc biệt là Trần Quốc Toản: Mặc dù còn trẻ, nhưng tính cách quyết đoán, dũng cảm và tinh thần anh hùng của dòng họ nhà Trần đã hiện rõ qua từng suy nghĩ và hành động của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản.

Câu 8  trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1

Hãy khái quát chủ đề của văn bản và cho biết căn cứ vào đâu em khái quát như vậy

• Chủ đề: Tình yêu nước, lòng trung quân ái quốc của người anh hùng nhỏ tuổi Trần Quốc Toản.
• Căn cứ vào nội dung văn bản để khái quát chủ đề của tác phẩm.

Bài tập (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1)

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích chi tiết Trần Quốc Toản bóp nát quả cam.

Tôi còn nhớ rõ cuốn “Lá cờ thêu sáu chữ vàng” mà mình đã đọc, trong đó hình ảnh lá cờ đỏ rực của Trần Quốc Toản, một thiếu niên mười sáu tuổi, vẫn sống động trong tâm trí tôi. Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã khéo léo tái hiện những trang sử hào hùng của triều đại nhà Trần. Trong câu chuyện, Hoài Văn Hầu, tức Trần Quốc Toản, cảm thấy bị tổn thương và bị coi thường khi không được thảo luận về việc nước, dù được vua ban cho một quả cam quý giá. Đáp lại sự chế giễu từ quân Thánh Dực, lòng anh dấy lên quyết tâm chiêu mộ binh lính để đánh đuổi kẻ thù. Cảm xúc này không chỉ bộc lộ lòng dũng cảm và ý chí kiên định của anh mà còn thể hiện sự tự hào về tinh thần hào hùng của dòng họ Trần.