Soạn văn 6 Chuyện cổ nước mình trang 102 – Kết nối tri thức

Trang 102 của sách giáo khoa Ngữ văn 6 – Kết nối tri thức giới thiệu bài học “Chuyện cổ nước mình,” giúp học sinh khám phá và hiểu rõ hơn về những câu chuyện cổ của dân tộc. Bài soạn văn này sẽ hướng dẫn các em phân tích và cảm nhận giá trị nhân văn, đạo đức được gửi gắm trong những câu chuyện cổ xưa. Hãy cùng tìm hiểu và cảm nhận vẻ đẹp của văn hóa dân gian Việt Nam qua những trang văn đầy ý nghĩa này.

Soạn văn 6 Chuyện cổ nước mình trang 102

Câu 1 trang 104 ngữ văn 6 kết nối tri thức 

Bài thơ được viết theo thể thơ gì? Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra thể thơ đó?

Hướng dẫn trả lời: 

Bài thơ được viết theo thể lục bát.

Dấu hiệu nhận biết:

• Số tiếng, số dòng: bài thơ gồm nhiều cặp lục bát nối tiếp nhau, với dòng trên 6 tiếng và dòng dưới 8 tiếng.
• Về vần: tiếng cuối của dòng sáu tiếng ở trên vần với tiếng thứ sáu của dòng tám tiếng ở dưới, và tiếng cuối của dòng tám tiếng lại vần với tiếng cuối của dòng sáu tiếng tiếp theo.
• Về thanh điệu: tiếng thứ sáu của dòng sáu là thanh bằng. Tiếng thứ sáu và thứ tám của dòng tám cũng phải là thanh bằng nhưng nếu tiếng thứ sáu là thanh huyền thì tiếng thứ tám là thanh ngang và ngược lại. Tiếng thứ tư của dòng sáu và dòng tám đều phải là thanh trắc. 

Câu 2 trang 104 ngữ văn 6 kết nối tri thức 

Qua lời thơ, em nhận thấy bóng dáng của những câu chuyện cổ nào? Tìm từ ngữ, hình ảnh gợi ấn tượng rõ rệt về những câu chuyện đó.

Hướng dẫn trả lời: 

Các câu chuyện cổ được nhắc đến trong bài thơ: 

• Tấm Cám (Thị thơm thì giấu người thơm / Chăm làm thì được áo cơm cửa nhà) 
• Đẽo cày giữa đường (Đẽo cày theo ý người ta / Sẽ thành khúc gỗ chẳng ra việc gì) 
• Sự tích trầu cau (Đậm đà cái tích trầu cau / Miếng trầu đỏ thắm nặng sâu tình người) 

Câu 3 trang 104 ngữ văn 6 kết nối tri thức 

Chuyện cổ “thầm thì” với nhà thơ những điều gì về vẻ đẹp tình người?

Hướng dẫn trả lời: 

Chuyện cổ đã kể với nhà thơ về những vẻ đẹp của tình người: nhân hậu, sâu xa, thương người, yêu nhau, độ lượng, đa tình, đa mang, nặng sâu, …

→ Bài thơ thể hiện giá trị nhân văn của những câu chuyện cổ. Mỗi dòng thơ đều hướng đến việc ca ngợi ý nghĩa của những câu chuyện cổ trong việc phản ánh những nét đẹp của tình người như lòng nhân hậu, sự vị tha, độ lượng, bao dung,… Điều này giải thích tình yêu mà nhà thơ dành cho những câu chuyện cổ, được bộc lộ trực tiếp ngay trong dòng thơ đầu tiên: “Tôi yêu chuyện cổ nước tôi”.

Xem thêm>>> Soạn văn 6 Thực hành tiếng Việt trang 101 – KNTT

Câu 4 trang 104 ngữ văn 6 kết nối tri thức 

Tình cảm của nhà thơ với những câu chuyện cổ được thể hiện như thế nào qua hai dòng thơ:

Chỉ còn chuyện cổ thiết tha

Cho tôi nhận mặt ông cha của mình

Hướng dẫn trả lời: 

Nghĩa của hai dòng thơ:

• “Chỉ còn chuyện cổ thiết tha”: Đây là những tình cảm sâu nặng, thiết tha mà cha ông ta gửi gắm qua những câu chuyện cổ, đồng thời cũng chính là những tình cảm thiết tha của nhà thơ với chuyện cổ nước mình.
• “Cho tôi nhận mặt ông cha của mình”: Nhận ra và thấu hiểu được thế giới tinh thần của cha ông vẫn còn ghi dấu trong những câu chuyện từ ngàn xưa.

→ Cảm nhận được tình cảm sâu nặng, thiết tha của nhà thơ với thế giới chuyện cổ, cũng là những giá trị tinh thần, giá trị văn hóa được ghi dấu trong những câu chuyện đó. Chính những câu chuyện từ xa xưa, được lưu truyền qua nhiều thế hệ đã giúp người đọc thời nay nhận biết được “gương mặt” của cha ông thời xưa, hiểu được đời sống vật chất và tinh thần, tâm hồn và tính cách, phong tục tập quán và các quan niệm đạo đức, triết lý nhân sinh,… của cha ông.

Một số câu chuyện cổ trong đó dấu ấn đời sống, phong tục và những quan niệm sống của người xưa được thể hiện rõ, chẳng hạn: Cây tre trăm đốt, Sọ Dừa, Thạch Sanh,…

Câu 5 trang 104 ngữ văn 6 kết nối tri thức

Em hiểu như thế nào về hai dòng thơ:

Tôi nghe chuyện cổ thầm thì

Lời cha ông dạy cũng vì đời sau

 Hướng dẫn trả lời: 

• Hai dòng thơ: 

“Tôi nghe chuyện cổ thầm thì

Lời cha ông dạy cũng vì đời sau”

Giúp người đọc nhận ra những bài học quý giá về cuộc sống từ những câu chuyện cổ. Những bài học ấy bao gồm đạo lý làm người: sống chân thành và nhân ái; phải cần cù và siêng năng; phải có trí tuệ, chính kiến riêng, và không nên thụ động nghe theo lời người khác,…

Những bài học cuộc sống được thể hiện rất rõ qua những dòng thơ: 

Ở hiền thì lại gặp hiền

Người ngay thì gặp người tiên độ trì.

Thị thơm thì giấu người thơm

Chăm làm thì được áo cơm cửa nhà.

Đẽo cày theo ý người ta

Sẽ thành khúc gỗ chẳng ra việc gì.

Câu 6 trang 104 ngữ văn 6 kết nối tri thức 

Vì sao với nhà thơ, những câu chuyện cổ “Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm”?

Hướng dẫn trả lời: 

 Với nhà thơ, những câu chuyện cổ “Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm”:

“Mới mẻ”, “rạng ngời lương tâm”: Những câu chuyện cổ tuy xưa nhưng không hề cũ. Chúng như những viên ngọc quý vẫn tỏa sáng rực rỡ trong cuộc sống hiện tại. Vẻ đẹp của tình người và những bài học đạo lý trong các câu chuyện ấy vẫn giữ nguyên giá trị và có khả năng giáo dục thế hệ trẻ ngày nay.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nhận của em về đoạn thơ sau:

Đời cha ông với đời tôi

Như con sóng với chân trời đã xa

Chỉ còn chuyện cổ thiết tha

Cho tôi nhận mặt ông cha của mình

Hướng dẫn trả lời:

Đoạn thơ “Đời cha ông với đời tôi / Như con sóng với chân trời đã xa / Chỉ còn chuyện cổ thiết tha / Cho tôi nhận mặt ông cha của mình” gợi lên trong tôi nhiều cảm xúc sâu lắng về sự kết nối giữa các thế hệ. Hình ảnh “con sóng với chân trời đã xa” thể hiện khoảng cách thời gian và không gian giữa đời cha ông và đời tôi, nhưng những câu chuyện cổ lại là cầu nối vô hình, giúp tôi hiểu và cảm nhận được thế giới tinh thần của cha ông. Những chuyện cổ thiết tha, giàu ý nghĩa là di sản quý báu, giúp tôi nhận ra và thấu hiểu những giá trị văn hóa, đạo đức mà cha ông đã truyền lại. Nhờ đó, tôi càng thêm trân trọng và yêu quý hơn những câu chuyện cổ, những bài học quý giá được đúc kết từ ngàn xưa. Những câu chuyện này không chỉ là ký ức, mà còn là nguồn cảm hứng sống và học tập cho thế hệ trẻ chúng tôi.