Soạn văn lớp 9 Buổi tiễn đưa – KNTT

Chương trình Ngữ văn lớp 9, tác phẩm “Buổi tiễn đưa” mang đến cho các em học sinh một cái nhìn sâu sắc về nỗi niềm và cảm xúc của con người trong những khoảnh khắc chia ly, đầy tình cảm và đẫm nước mắt. Bài học không chỉ giúp các em thấu hiểu sâu sắc về giá trị nhân văn trong các mối quan hệ mà còn rèn luyện kỹ năng diễn đạt, cảm thụ văn chương. Hãy cùng khám phá và cảm nhận những rung động tinh tế qua từng dòng văn của bài tiễn đưa này.

Trước khi đọc

Câu 1 trang 41 sgk lớp 9 – KNTT

Cuộc chiến tranh của ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ (Quang Trung), và Nguyễn Lữ bắt đầu từ năm 1771 đến năm 1802. Cuộc khởi nghĩa chống lại sự cai trị hà khắc của chúa Nguyễn và chúa Trịnh. Năm 1788, Quang Trung đánh bại quân Thanh xâm lược vào dịp Tết Kỷ Dậu (1789). Quang Trung thống nhất đất nước, đem lại hòa bình và ổn định. Sau khi Quang Trung qua đời, triều đại Tây Sơn suy yếu và bị lật đổ bởi Nguyễn Ánh.

Câu 2 trang 41 sgk lớp 9 – KNTT

Trong chiến tranh: Tiễn đưa thường đầy lo lắng, đau buồn, và sự chia ly không chắc ngày gặp lại. Tiễn đưa liên quan đến sự sống chết, hy sinh và mất mát, trở thành ký ức đau thương.

Trong cuộc sống bình thường: Tiễn đưa nhẹ nhàng hơn, thường là tạm thời và có hy vọng tái ngộ. Không nghiêm trọng đến mức sống chết, diễn ra trong sự bình yên, trở thành những kỷ niệm đẹp, vui vẻ.

Đọc văn bản

1. Những chi tiết miêu tả người chinh phu lúc chuẩn bị lên đường

Đường giang ruổi lưng đeo cung tiễn: Hình ảnh người chinh phu đeo cung tiễn trên lưng, sẵn sàng cho hành trình chinh chiến, thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần quyết tâm.

Buổi tiến đưa lòng bạn thê noa: Không khí buổi tiễn đưa tràn ngập nỗi buồn và sự lưu luyến. “Thê noa” gợi lên cảnh chia ly đầy xúc động, khi những người ở lại tiễn đưa người ra trận.

Bóng cờ tiếng trống xa xa: Hình ảnh cờ và tiếng trống vang vọng từ xa, biểu tượng cho sự khởi hành và khí thế của đoàn quân lên đường. Âm thanh này tạo nên không khí trang trọng và hùng tráng của buổi tiễn đưa.

Sầu lên ngọn ải oán ra cửa phòng: Cảm xúc buồn bã và lo lắng dâng lên khi người chinh phu bước ra khỏi cửa phòng, tiến về phía ngọn ải. Điều này thể hiện nỗi đau và sự lo lắng của cả người ra đi và người ở lại, gợi lên hình ảnh buổi tiễn đưa đầy cảm xúc và ý nghĩa.

2. Khát vọng của người chinh phu

Chàng tuổi trẻ vốn dòng hào kiệt: Người chinh phu là một thanh niên trẻ, xuất thân từ dòng dõi anh hùng, mang trong mình lòng tự hào và khát khao lập công.

Xếp bút nghiên theo việc đao cung: Từ bỏ bút nghiên, sách vở để theo đuổi con đường binh nghiệp, thể hiện quyết tâm và chí hướng lớn lao của người chinh phu.

Thành liền mong tiến bệ rồng: Khát vọng được phục vụ triều đình, bảo vệ đất nước, mong muốn lập công lớn để được vua khen thưởng.

Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời: Quyết tâm không khoan nhượng với giặc ngoại xâm, thể hiện lòng dũng cảm và kiên định.

Chí làm trai dặm nghìn da ngựa: Khát vọng lớn lao của người trai, sẵn sàng dấn thân vào nguy hiểm để bảo vệ đất nước.

Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao: Khát vọng lập công, làm nên nghiệp lớn, coi trọng trách nặng như núi Thái Sơn nhưng nhẹ nhàng như lông hồng khi vì đất nước.

Giã nhà đeo bức chiến bào: Chấp nhận từ bỏ cuộc sống bình yên, gia đình để khoác lên mình áo giáp, ra chiến trường.

Thét roi cầu Vị ào ào gió thu: Hình ảnh oai hùng, mạnh mẽ của người chinh phu, thể hiện ý chí và quyết tâm.

3. Tâm trạng của người chinh phụ

Cảm xúc của người chinh phụ:

• Thẫn thờ và ngẩn ngơ khi nhìn chồng rời xa.
• U sầu, buồn bã và nhớ chồng khôn nguôi.
• Lo lắng cho sự an nguy của chồng nơi chiến trường.
• Bồi hồi mong ngóng ngày chồng trở về.

4. Các chi tiết gợi liên tưởng đến việc binh đao

Lòng thiếp tựa bóng trăng theo dõi: Tâm trạng lo lắng và theo dõi của người ở lại.

Dạ chàng xa tìm cõi Thiên San: Chồng đi chinh chiến nơi xa.

Múa gươm rượu tiễn chưa tàn: Hình ảnh buổi tiễn đưa trước khi ra trận.

Chí ngang ngọn giáo vào ngàn hang beo: Chí khí và quyết tâm của người chiến binh.

Săn Lâu Lan rặng theo Giới Tử: Những địa danh chiến trường xa xôi.

Áo chàng đỏ tựa ráng pha: Hình ảnh chiến đấu gian khổ và hy sinh.

Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in: Hình ảnh ngựa chiến biểu tượng của tinh thần dũng mãnh.

5. Cảnh li biệt của người chinh phu, người chinh phụ

Tiếng nhạc ngựa lẫn chen tiếng trống: Âm thanh trống và nhạc ngựa vang lên, tạo không khí trang trọng nhưng bi thương.

Giáp mặt rồi phút bỗng chia tay: Khoảnh khắc gặp nhau ngắn ngủi trước khi chia tay đầy xúc động.

Hà lương chia rẽ đường này: Cảm giác chia cắt và xa cách khi người chinh phu rời đi.

Bên đường trông bóng cờ bay ngùi ngùi: Hình ảnh cờ bay bên đường, gợi lên không khí u buồn và luyến tiếc.

Quân đưa chàng ruổi lên đường: Đoàn quân tiễn đưa người chinh phu lên đường ra trận.

6. Cảm xúc của người chinh phu, người chinh phụ sau lúc chia lìa

Người chinh phu:

• Dẫu chàng theo lớp mây đưa: Người chinh phu rời xa, mang theo nỗi nhớ và sự lưu luyến.
• Chàng thì đi cõi xa mưa gió: Người chinh phu phải đi đến nơi xa xôi, nguy hiểm, đối mặt với bao khó khăn và hiểm nguy.

Người chinh phụ:

• Tiếng địch thổi nghe chừng đòng vọng: Nghe tiếng địch, người chinh phụ cảm thấy nhớ nhung và buồn bã.
• Hàng cờ bay trông bóng phất phơ: Nhìn hàng cờ bay, người chinh phụ cảm thấy lẻ loi và cô đơn.
• Thiếp nhìn rặng núi ngăn ngơ nỗi nhà: Người chinh phụ nhìn rặng núi mà lòng đầy nỗi nhớ nhà, nhớ người chinh phu.
• Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn: Trở về phòng cũ, người chinh phụ cảm thấy trống vắng và lẻ loi.
• Đoái trông theo đã cách ngăn: Nỗi nhớ và sự chia cắt càng rõ rệt khi không thể nhìn thấy người chinh phu.
• Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy, Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu: Cả hai đều nhớ nhau nhưng chỉ thấy cảnh vật mênh mông, xa xăm, tạo cảm giác xa cách và đau khổ.

Cùng tham khảo bài viết: “Soạn văn lớp 9 Thực hành đọc: Ngọc nữ về tay chân chủ – KNTT”.

Sau khi đọc

Câu 1 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Đặc điểm của thể thơ song thất lục bát:

Gồm hai câu 7 chữ đi kèm với một cặp lục bát (câu 6 chữ và câu 8 chữ).

Nhịp điệu: Thường ngắt nhịp 3/4 hoặc 4/3 cho câu 7 chữ và nhịp 2/2/2 hoặc 3/3 cho câu 6 chữ và 4/4 cho câu 8 chữ.

Ví dụ trong đoạn trích:

• “Tiếng nhạc ngựa lẫn chen tiếng trống,”
• “Giáp mặt rồi phút bỗng chia tay.”
• “Hà lương chia rẽ đường này,”
• “Bên đường trông bóng cờ bay ngùi ngùi.”

Khác biệt so với thể thơ lục bát:

• Thể thơ lục bát chỉ bao gồm các cặp câu 6 chữ và 8 chữ xen kẽ nhau.
• Thể thơ song thất lục bát thêm vào các câu 7 chữ, tạo sự thay đổi nhịp điệu và tăng tính biểu cảm, giúp câu thơ phong phú và đa dạng hơn.

Câu 2 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Ngồi đầu cầu nước trong như lọc,

Đường bên cầu cỏ mọc còn non.

Đưa chàng lòng đặng đặng buồn,

Bộ khôn bằng ngựa thuý khôn bằng thuyền.

Phương án ngắt nhịp:

• Ngồi đầ
• Đường bên cầu / cỏ mọc còn non.
• Đưa chàng lòng / đặng đặng buồn,
• Bộ khôn bằng ngựa thuý / khôn bằng thuyền.

Tác dụng của cách ngắt nhịp:

• Tạo sự nhấn mạnh và làm nổi bật các hình ảnh và cảm xúc trong từng câu thơ.
• Tăng tính nhạc điệu, giúp câu thơ dễ nhớ và dễ đọc hơn.
• Làm rõ các ý tưởng chính, giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được nội dung câu thơ.

Câu 3 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Ví dụ:

• “Tiếng nhạc ngựa lẫn chen tiếng trống,
• Giáp mặt rồi phút bỗng chia tay.”

Tác dụng:

• Tạo sự cân đối và hài hòa cho câu thơ.
• Nhấn mạnh sự tương phản giữa âm thanh vui tươi của nhạc ngựa và tiếng trống với nỗi buồn chia tay.
• Làm nổi bật tâm trạng đối lập: sự náo nhiệt của buổi tiễn đưa và nỗi buồn sâu lắng của sự chia ly.

Câu 4 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Người chinh phu thực sự muốn lên đường ra trận.

Chi tiết:

• “Chàng thì đi cõi xa mưa gió”: Thể hiện sự quyết tâm và sẵn sàng đối mặt với khó khăn, nguy hiểm.
• “Múa gươm rượu tiễn chưa tàn”: Hành động múa gươm trong buổi tiễn đưa cho thấy người chinh phu đã chuẩn bị tinh thần cho cuộc chiến.

Câu 5 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Người chinh phụ mong muốn:

• Mong chồng trở về an toàn và sớm đoàn tụ.

Vì sao vẫn để chồng lên đường:

• Vì trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ đất nước, người chinh phụ hiểu và chấp nhận sự hy sinh, dù lòng rất buồn và lo lắng.
• “Đưa chàng lòng đặng đặng buồn” thể hiện sự đau khổ và nỗi lo lắng của người chinh phụ, nhưng vì nghĩa vụ cao cả, người chinh phụ chấp nhận hy sinh tình cảm cá nhân để chồng thực hiện nhiệm vụ.

Câu 6 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Biện pháp tu từ:

• Ẩn dụ: “Ngựa thuý”, “thuyền” – Tượng trưng cho sự mạnh mẽ và bền bỉ.
• So sánh: “Bộ khôn bằng ngựa thuý / khôn bằng thuyền” – Tạo hình ảnh sống động và cụ thể, nhấn mạnh sự trăn trở và day dứt.
• Nhân hóa: “Khói Tiêu Tương cách Hàm Dương,” – Khói được nhân hóa, tạo cảm giác gần gũi và sống động.

Tác dụng:

• Tạo hình ảnh cụ thể, sống động, giúp người đọc dễ dàng hình dung.
• Tăng tính biểu cảm, làm nổi bật tâm trạng của người chinh phu và chinh phụ.
• Nhấn mạnh sự xa cách và nỗi nhớ nhung da diết của người ở lại.

Câu 7 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Hiểu về giá trị của cuộc sống:

• Sự hy sinh vì trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ đất nước.
• Tình
• Nỗi nhớ nhung và sự luyến tiếc khi phải chia xa, thể hiện tình cảm sâu đậm và sự gắn kết của con người.
• Giá trị của sự đoàn tụ và bình yên trong cuộc sống.

Câu 8 trang 45 sgk lớp 9 – KNTT

Ấn tượng với đoạn trích:

• Đoạn trích tạo ấn tượng sâu sắc về tình yêu, lòng trung thành và sự hy sinh.
• Lời thơ giàu hình ảnh và cảm xúc, giúp người đọc cảm nhận được nỗi buồn và sự chia cắt trong cảnh tiễn đưa.
• Sự tinh tế trong việc sử dụng các biện pháp tu từ làm cho đoạn thơ trở nên sinh động và đầy ý nghĩa.
• Tình cảm chân thành và nỗi đau của người chinh phu và chinh phụ làm cho đoạn thơ trở nên xúc động và đáng nhớ.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn phân tích tâm trạng của người chinh phu khi chia tay vợ để ra trận (7-9 câu)

      Tâm trạng của người chinh phu khi chia tay vợ để ra trận là một sự pha trộn giữa quyết tâm và nỗi buồn sâu thẳm. Người chinh phu hiểu rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với đất nước, do đó anh dũng cảm bước lên đường chiến đấu. Tuy nhiên, trong khoảnh khắc chia tay, lòng anh không tránh khỏi nỗi đau và sự luyến tiếc. Nhìn vợ với ánh mắt đầy xúc động, người chinh phu cảm nhận được sự trống vắng và mất mát sắp tới. Những lời từ biệt ngắn ngủi càng làm nổi bật nỗi nhớ nhung và lo lắng cho người vợ ở nhà. Bước chân lên đường, trái tim người chinh phu như nặng trĩu, mang theo cả tình yêu và hy vọng ngày đoàn tụ. Sự đối lập giữa ý chí mạnh mẽ và nỗi buồn chia ly tạo nên một hình ảnh đầy cảm xúc và sâu sắc về tâm trạng của người chinh phu trong giây phút tiễn biệt.