Bài “Tóm tắt văn bản theo những yêu cầu khác nhau về độ dài” trong sách giáo khoa lớp 7 – Kết nối tri thức giúp học sinh học cách tinh giản thông tin một cách hiệu quả.
Qua bài học này, các em sẽ được trang bị kỹ năng xác định thông tin chính và cách thể hiện nó một cách ngắn gọn, phù hợp với các yêu cầu khác nhau, từ đó nâng cao khả năng sử dụng ngôn ngữ và phát triển tư duy phân tích, chuẩn bị tốt cho những bài học và tình huống giao tiếp sau này.
Yêu cầu đối với văn bản tóm tắt
Những yêu cầu đối với văn bản tóm tắt bao gồm:
- Phản ánh đúng nội dung của văn bản gốc.
- Trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc.
- Sử dụng các từ ngữ quan trọng của văn bản gốc.
- Đáp ứng được những yêu cầu khác nhau về độ dài của văn bản tóm tắt.
Phân tích bài tóm tắt tham khảo
Văn bản 1:
- Phản ánh đúng nội dung của văn bản gốc: Bài tóm tắt đã nêu rõ cốt truyện chính, các nhân vật và sự kiện quan trọng.
- Trình bày ý chính và điểm quan trọng: Tóm gọn các sự kiện chính như cầu hôn, mang lễ vật, và cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh.
- Sử dụng từ ngữ quan trọng của văn bản gốc: Các từ như “Hùng Vương”, “Mị Nương”, “Sơn Tinh”, “Thủy Tinh” được sử dụng đầy đủ.
- Độ dài ngắn gọn: Tóm tắt rất ngắn gọn và súc tích, phù hợp với yêu cầu của một bài tóm tắt cơ bản.
Văn bản 2:
- Phản ánh đúng nội dung của văn bản gốc: Bài tóm tắt này cũng nêu đầy đủ cốt truyện và các nhân vật chính.
- Trình bày ý chính và điểm quan trọng: Bài tóm tắt chi tiết hơn với nhiều thông tin về lễ vật và cuộc chiến.
- Sử dụng từ ngữ quan trọng của văn bản gốc: Các từ khóa và từ ngữ quan trọng được sử dụng đầy đủ và chính xác.
- Độ dài chi tiết hơn: Bài tóm tắt này dài hơn, cung cấp nhiều thông tin chi tiết, giúp người đọc hiểu rõ hơn về câu chuyện.
Tham khảo bài viết sau: “Soạn văn lớp 7 KNTT – Ngàn sao làm việc“.
Thực hành viết theo các bước
Trước khi tóm tắt
a. Đọc kĩ văn bản gốc:
Muốn tóm tắt một văn bản, cần đọc kĩ để hiểu đúng nội dung, chủ đề của văn bản.
b. Xác định nội dung chính cần tóm tắt:
Xác định nội dung khái quát, cốt lõi của toàn văn bản:
- Ví dụ: Khi tóm tắt văn bản Bầy chim chìa vôi, em cần thực hiện các bước sau:
- Xác định đúng nội dung khái quát, cốt lõi của văn bản: chuyện hai anh em Mên và Mon đi đò ra bãi cát giữa sông để cứu tổ chim sắp bị ngập nước và xúc động khi chứng kiến cảnh đàn chim bé bỏng “bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên”.
Ghi chép và đánh dấu: Đánh dấu vào văn bản hoặc ghi ra giấy những ý chính của văn bản.
Sử dụng sơ đồ: Sử dụng sơ đồ tóm tắt để ghi lại các thông tin quan trọng về bối cảnh, nhân vật và sự việc.
c. Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt
Xác định ý lớn và ý nhỏ của văn bản gốc.
Tùy theo yêu cầu độ dài mà lựa chọn cách tóm tắt phù hợp:
- Tóm tắt ngắn gọn: Chỉ chọn ý lớn, sự việc chính.
- Tóm tắt dài hơn: Mở rộng bằng các chi tiết tiêu biểu từ văn bản gốc.
Viết văn bản và tóm tắt
Xác định ý lớn và ý nhỏ của văn bản gốc:
Tùy theo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt mà lựa chọn ý lớn hay ý nhỏ từ văn bản gốc:
Chỉnh sửa
Bảng gợi ý chỉnh sửa:
| Yêu cầu | Gợi ý chỉnh sửa |
| Nội dung đúng với văn bản gốc. | Lược bỏ các thông tin không có trong văn bản gốc và những ý kiến bình luận của người tóm tắt (nếu có). |
| Trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc. | Bổ sung những ý chính, điểm quan trọng của văn bản gốc (nếu thiếu); lược bớt các chi tiết thừa, không quan trọng (nếu có). |
| Sử dụng những từ ngữ quan trọng của văn bản gốc. | Bổ sung những từ ngữ quan trọng có trong văn bản gốc (nếu thiếu). |
| Đáp ứng được những yêu cầu khác nhau về độ dài. | Rút gọn hoặc phát triển văn bản tóm tắt để đảm bảo yêu cầu về độ dài. |
| Bảo đảm yêu cầu về chính tả và diễn đạt. | Rà soát lỗi chính tả và diễn đạt (dùng từ, đặt câu, …). Chỉnh sửa nếu phát hiện lỗi. |
Tác giả:
Mai Khanh
Mai Khanh là một giáo viên có 13 năm kinh nghiệm giảng dạy tại trường THCS Chu Văn An, TP.HCM. Cô đã nhận giải thưởng "Giáo viên sáng tạo" từ UNESCO và có chứng chỉ đào tạo về phương pháp giảng dạy hiện đại từ Đại học Harvard. Với kho tàng kiến thức rộng mở của mình, cô Mai Khanh luôn truyền cảm hứng đến từng học sinh.
