Trong chương trình Ngữ văn lớp 7 sách (KNTT), viết bài văn phân tích…tác phẩm văn học là cơ hội để các em học sinh rèn luyện kỹ năng phân tích và cảm nhận văn chương. Qua bài học này, các em sẽ học cách tìm hiểu, suy ngẫm và diễn đạt những suy nghĩ, cảm xúc của mình về các tác phẩm văn học, từ đó nâng cao khả năng viết văn và hiểu biết về văn học.
Trước khi viết
a. Lựa chọn nhân vật trong một tác phẩm văn học
Chọn một nhân vật mà bạn yêu thích từ những tác phẩm văn học mà bạn đã học hoặc đã đọc. Hãy liệt kê danh sách các nhân vật bạn yêu thích và lựa chọn nhân vật mà bạn ấn tượng nhất.
b. Tìm ý
Hồ sơ nhân vật
| Cách miêu tả nhân vật | Chi tiết trong tác phẩm | Suy luận về nhân vật |
| Hành động | – Bố trồng hoa, làm bình tưới cho “tôi” từ thùng sơn, cùng “tôi” tưới hoa.
– Bố bảo “tôi” nhắm mắt và đoán tên các loại hoa. – Giấu kẹo để “tôi” tìm kiếm. – Sử dụng thước đo để hướng dẫn. – Cứu thằng Tí khỏi tình huống nguy hiểm. – Giải thích về ý nghĩa của các món quà. |
Bố cẩn thận, yêu thiên nhiên, quan tâm con cái.
Bố có phương pháp giáo dục sáng tạo, dạy con qua thực hành. Bố luôn quan tâm và động viên, khích lệ sự tiến bộ của con. |
| Ngôn ngữ | Xưng hô: “bố – con”
|
Bố là người tình cảm, dễ gần. |
| Mối quan hệ với nhân vật khác | Tí thường mang những quả ổi ngon nhất đến cho bố. | Bố là người thân thiện, gắn bó với mọi người xung quanh. |
| Lời nhận xét trực tiếp từ người kể | “Bố cười khà khà khen tôi tiến bộ lắm. Bố tôi bơi giỏi lắm.” | Bố là người có tài năng và đam mê, được mọi người yêu mến |
c. Lập dàn ý
Mở bài
Nêu tên tác phẩm và tác giả.
Giới thiệu sơ lược về nhân vật mà bạn sẽ phân tích.
Nêu những ấn tượng ban đầu về nhân vật.
Giới thiệu ý nghĩa hoặc tầm quan trọng của nhân vật trong tác phẩm.
Thân bài
Ngoại hình:
- Miêu tả về ngoại hình của nhân vật (nếu có).
- Nêu lên ý nghĩa của ngoại hình đối với tính cách và vai trò của nhân vật.
Hành động:
- Liệt kê và mô tả những hành động tiêu biểu của nhân vật trong tác phẩm.
- Phân tích ý nghĩa của những hành động này và liên hệ với tính cách của nhân vật.
Ngôn ngữ:
- Trình bày cách nhân vật sử dụng ngôn ngữ (lời nói, cách xưng hô).
- Phân tích cách ngôn ngữ phản ánh tính cách và tâm trạng của nhân vật.
Tâm lý và nội tâm:
- Mô tả những suy nghĩ, cảm xúc và động lực của nhân vật.
- Phân tích cách những yếu tố này ảnh hưởng đến hành động và quyết định của nhân vật.
Mối quan hệ với các nhân vật khác:
- Trình bày cách nhân vật tương tác với các nhân vật khác trong tác phẩm.
- Phân tích mối quan hệ và tầm ảnh hưởng của nhân vật đối với những người xung quanh.
Nhận xét của người kể chuyện hoặc tác giả:
- Đề cập đến những nhận xét trực tiếp hoặc gián tiếp của người kể chuyện về nhân vật.
- Phân tích những nhận xét này để làm rõ hơn về tính cách và vai trò của nhân vật.
Kết bài
Tóm tắt lại những điểm nổi bật về tính cách và vai trò của nhân vật.
Nhấn mạnh ý nghĩa của nhân vật trong tác phẩm.
Tham khảo bai viết: “Soạn văn lớp 7 Quê hương – KNTT”.
Viết bài
Bài viết tham khảo
Trong tác phẩm “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” của Nguyễn Ngọc Thuần, nhân vật người bố hiện lên như một hình mẫu điển hình của sự yêu thương và giáo dục tinh tế. Với những hành động nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa, bố không chỉ là người chăm sóc mà còn là người bạn đồng hành cùng con trong hành trình khám phá thế giới.
Dù tác phẩm không miêu tả chi tiết về ngoại hình của bố, chúng ta có thể hình dung ông là một người điềm đạm và hiền hậu. Những lời nói và hành động của bố đều toát lên vẻ nghiêm nghị nhưng đầy tình cảm, tạo cảm giác ấm áp và an toàn cho con. Bố luôn trồng nhiều hoa trong vườn, chăm sóc chúng với tình yêu thiên nhiên. Ông còn tự tay làm cho “tôi” một chiếc bình tưới từ thùng sơn, cùng “tôi” chăm sóc vườn hoa. Đặc biệt, bố thường yêu cầu “tôi” nhắm mắt và đoán tên các loài hoa trong vườn, qua đó dạy con cách cảm nhận thế giới xung quanh mà không cần phải nhìn thấy. Những hành động này thể hiện sự tinh tế và sáng tạo trong phương pháp giáo dục của bố, giúp con phát triển toàn diện cả về nhận thức lẫn cảm xúc. Ngoài ra, bố còn khéo léo giấu kẹo để “tôi” tìm kiếm, tạo ra những trò chơi thú vị và khuyến khích con khám phá. Bố còn cứu bạn Tí trong tình huống nguy hiểm, điều này cho thấy sự dũng cảm và nhân hậu của ông.
Ngôn ngữ của bố thường rất tình cảm và nhẹ nhàng. Cách bố xưng hô “bố – con” với “tôi” thể hiện sự gần gũi và thân thương. Những lời nói như “Bố thấy con hé mắt!” hay “Phen này con đoán đúng hết rồi!” cho thấy sự quan tâm và niềm vui của bố khi thấy con tiến bộ. Bố cũng luôn nhắc nhở “tôi” về ý nghĩa của những món quà, giúp con hiểu và trân trọng những giá trị tinh thần. Qua những hành động và lời nói, ta thấy bố là một người rất tình cảm, luôn lo lắng và quan tâm đến sự phát triển của con. Bố không chỉ dạy con kiến thức mà còn dạy con cách sống, cách cảm nhận và yêu thương. Ông hiểu rằng, những bài học từ thực tế và sự trải nghiệm sẽ giúp con trưởng thành hơn. Bố có mối quan hệ thân thiện với những người xung quanh. Ví dụ như việc Tí thường mang những trái ổi ngon nhất cho bố cho thấy bố được mọi người yêu mến. Bố luôn biết cách tạo niềm vui và khích lệ những người xung quanh, làm cho cuộc sống trở nên ấm áp và đầy màu sắc. Người kể chuyện, qua những lời nhận xét trực tiếp, cũng khắc họa hình ảnh bố như một người đàn ông đam mê và tài giỏi. Bố không chỉ là một người cha mẫu mực mà còn là một người bạn lớn, luôn đồng hành và hỗ trợ con trong mọi hoàn cảnh.
Tóm lại, nhân vật người bố trong “Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ” là một hình mẫu lý tưởng về tình yêu và sự giáo dục. Bố không chỉ là người cha mà còn là người thầy, người bạn đồng hành cùng con trên hành trình khám phá cuộc sống. Từ những hành động nhỏ nhặt đến những lời nói yêu thương, tất cả đều thể hiện sự quan tâm sâu sắc và lòng yêu thương vô bờ bến của bố dành cho con. Qua nhân vật này, chúng ta học được bài học về sự quan tâm, tình yêu thương và giá trị của những trải nghiệm trong cuộc sống. Bố chính là tấm gương sáng để chúng ta noi theo, là người mà bất cứ ai cũng đều kính trọng và yêu quý.
Chỉnh sửa bài viết
| Yêu cầu | Gợi ý chỉnh sửa |
| – Giới thiệu được nhân vật trong tác phẩm văn học.
– Chỉ ra được đặc điểm của nhân vật dựa trên các bằng chứng trong tác phẩm. – Nhận xét được nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn – Nêu được ý nghĩa của hình tượng nhân vật – Bảo đảm yêu cầu về chính tả và diễn đạt. |
– Nếu chưa giới thiệu được nhân vật hãy viết một vài câu giới thiệu nhân vật em sẽ phân tích.
– Gạch dưới những nhận xét, đánh giá của em 1 về nhân vật. Nếu chưa đầy đủ, cần bổ sung. Vẽ đường lượn dưới các bằng chứng được trích dẫn trong tác phẩm. Nếu chưa có hoặc chưa thuyết phục thì cần bổ sung – Đánh dấu những câu văn nhận xét, đánh giá về nghệ thuật xây dựng nhân vật. Nếu chưa có hoặc chưa đủ thì cần viết thêm. – Đánh dấu câu văn nêu ý nghĩa của hình tượng nhân vật. Nếu chưa có, hãy viết một vài câu nêu ý nghĩa của hình tượng nhân vật – Rà soát lỗi chính tả và diễn đạt (dùng từ, đặt câu, liên kết câu, liên kết đoạn,..). Chỉnh sửa nếu phát hiện lỗi. |
Tác giả:
Mai Khanh
Mai Khanh là một giáo viên có 13 năm kinh nghiệm giảng dạy tại trường THCS Chu Văn An, TP.HCM. Cô đã nhận giải thưởng "Giáo viên sáng tạo" từ UNESCO và có chứng chỉ đào tạo về phương pháp giảng dạy hiện đại từ Đại học Harvard. Với kho tàng kiến thức rộng mở của mình, cô Mai Khanh luôn truyền cảm hứng đến từng học sinh.
