Trang 85 của sách giáo khoa Ngữ văn 8 – Kết nối tri thức giới thiệu bài học về bài thơ “Lai Tân.” Bài thơ nổi bật với chất trào phúng nhẹ nhàng mà sâu cay, phơi bày sự mâu thuẫn giữa vẻ ngoài “thái bình” và bản chất thối nát của bộ máy chính quyền. Hãy cùng tìm hiểu và phân tích bài thơ để hiểu rõ hơn về nghệ thuật châm biếm và những thông điệp sâu sắc mà tác giả gửi gắm.
Trước khi đọc
Câu 1 trang 85 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Bác Hồ (Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh) đã bôn ba khắp năm châu bốn biển để tìm con đường cứu nước. Hãy kể tên một số nơi Bác đã từng đặt chân tới.
Hướng dẫn trả lời:
Bác Hồ (Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh) đã bôn ba khắp năm châu bốn biển để tìm con đường cứu nước. Một số nơi mà Bác đã từng đặt chân tới bao gồm:
- Pháp: Bác đến Pháp và sống ở Paris, nơi Bác đã tham gia vào các hoạt động của phong trào công nhân và phong trào giải phóng dân tộc.
- Anh: Bác đã đến London và làm nhiều công việc để kiếm sống, đồng thời tìm hiểu về cuộc sống và phong trào công nhân tại đây.
- Hoa Kỳ: Bác đã đến New York và Boston, làm việc trên các con tàu và nhà máy, đồng thời tìm hiểu về cuộc sống của người dân Mỹ.
- Liên Xô: Bác đã đến Liên Xô (Nga), tham gia học tập và làm việc tại đây, đồng thời tiếp thu các tư tưởng cách mạng.
- Trung Quốc: Bác đã sống và hoạt động ở Trung Quốc trong nhiều năm, tham gia vào các phong trào cách mạng và thiết lập mối quan hệ với các nhà cách mạng Trung Quốc.
- Thái Lan: Bác đã đến Thái Lan, nơi Bác tiếp tục các hoạt động cách mạng và xây dựng mối quan hệ với cộng đồng người Việt tại đây.
Câu 2 trang 85 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Nêu tên một số bài thơ của Hồ Chí Minh mà em biết.
Hướng dẫn trả lời:
- “Tức cảnh Pác Bó”
- “Ngắm trăng”
- “Đi đường”:
- “Cảnh khuya”
- “Nhớ đồng”
Sau khi đọc
Câu 1 trang 86 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Bài thơ Lai Tân thuộc thể thơ nào? Nêu những dấu hiệu giúp em nhận biết được điều đó.
Hướng dẫn trả lời:
- Bài thơ Lai Tân thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
- Dựa vào bài thơ có 4 câu, mỗi câu 7 chữ. Câu thơ thứ hai hiệp vần với câu thơ thứ 4 “tiền – thiên”, bốn câu thơ theo thứ tự là các câu khai – thừa – chuyển – hợp. Bài thơ tuân theo luật bằng trắc.
Xem thêm>>>Soạn văn 8 Thực hành tiếng Việt trang 84 – Kết nối tri thức
Câu 2 trang 86 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Em hãy cho biết mục đích những việc thường làm của ban trưởng nhà giam và cảnh trưởng. Căn cứ vào đâu em khẳng định như vậy?
Hướng dẫn trả lời:
Mục đích những việc thường làm của ban trưởng nhà giam và cảnh trưởng:
- Ban trưởng nhà giam thường xuyên đánh bạc, vi phạm pháp luật.
- Cảnh trưởng tham nhũng, ăn tiền của phạm nhân bị giam giữ.
Dựa vào câu 1 và câu 2, có thể thấy tình trạng của những người đứng đầu chính quyền nhưng không có trách nhiệm, không thực hiện đúng chức trách của mình.
Câu 3 trang 86 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Phải chăng sau khi chê những thói xấu của ban trưởng và cảnh trưởng, tác giả muốn dành tặng lời khen cho huyện trưởng vì đã làm việc chăm chỉ? Em thử suy đoán huyện trưởng “chong đèn” để làm việc gì?
Hướng dẫn trả lời:
- Tác giả muốn chỉ trích những thói hư tật xấu của vị huyện trưởng.
- “Chong đèn” có thể được hiểu là huyện trưởng thắp đèn bàn, hút thuốc phiện mà không quan tâm đến công việc.
Câu 4 trang 86 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Giọng điệu trào phúng của câu thơ thứ ba có gì khác biệt so với hai câu thơ đầu?
Hướng dẫn trả lời:
Nếu hai câu thơ đầu đề cập đến sự tham nhũng của các quan chức cấp dưới thì câu thơ thứ ba lại nói về thói ăn chơi sa đọa của các quan chức cấp trên.
→ Hình ảnh này cho thấy bộ máy cai trị của chính quyền Tưởng Giới Thạch đều thối nát và mục ruỗng.
Câu 5 trang 86 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Các nhân vật trong bài thơ Lai Tân thuộc thành phần nào trong xã hội? Hãy làm rõ dụng ý của tác giả khi nhằm vào nhóm đối tượng này.
Hướng dẫn trả lời:
Các nhân vật trong bài thơ “Lai Tân” đại diện cho bộ máy quan lại thời Tưởng Giới Thạch:
- Ban trưởng nhà lao thường xuyên đánh bạc phạm pháp – người dân đánh bạc bị bắt giam, nhưng ban trưởng nhà lao lại là người đánh bạc nhiều nhất.
- Cảnh trưởng thì tham lam, ăn tiền của phạm nhân bị giải.
- Huyện trưởng đốt đèn nhưng không chú ý đến công việc.
=> Hình ảnh bộ máy cai trị của chính quyền Tưởng Giới Thạch hiện lên thối nát, mục ruỗng. Quan trên mải mê hưởng lạc, quan dưới thì tham nhũng và ăn chơi.
Câu 6 trang 86 ngữ văn 8 kết nối tri thức
Theo em, nội dung câu kết có mâu thuẫn với nội dung của các câu thơ trước không? Vì sao?
Hướng dẫn trả lời:
Nội dung câu kết không hề mâu thuẫn với 3 câu thơ đầu tiên, bài thơ kết thúc bằng câu thơ cuối nhẹ nhàng.
- Khi bộ máy chính quyền thối nát và lộng hành mà “Trời đất Lai Tân vẫn thái bình.”
- “Thái bình” chính là nhãn tự, là điểm châm biếm trung tâm của cả bài thơ.
- Tình trạng đó được xem là bình thường, là bản chất của bộ máy cai trị. Chỉ một chữ mà làm nổi bật lên sự dối trá và đại loạn bên trong.
Lối châm biếm nhẹ nhàng nhưng sâu cay, có tác dụng phơi bày bản chất của cả bộ máy chính quyền Lai Tân.
→ Đòn đả kích độc đáo, bất ngờ và sâu sắc.
Viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) làm rõ chất trào phúng nhẹ nhàng mà sâu cay của bài thơ Lai Tân qua lời nhận xét: “Trời đất Lai Tân vẫn thái bình”.
Hướng dẫn trả lời:
Bài thơ “Lai Tân” thể hiện một chất trào phúng nhẹ nhàng mà sâu cay qua lời nhận xét “Trời đất Lai Tân vẫn thái bình”. Câu kết này không hề mâu thuẫn với ba câu thơ đầu tiên, mà ngược lại, nó làm nổi bật sự mỉa mai về tình trạng thối nát của bộ máy chính quyền. Bộ máy này lộng hành, tham nhũng, nhưng bên ngoài lại khoác lên vẻ bình yên, trật tự. Cụm từ “thái bình” chính là nhãn tự, là điểm châm biếm trung tâm của bài thơ, cho thấy sự bình yên chỉ là vẻ bề ngoài che đậy sự rối loạn bên trong. Chỉ một chữ “thái bình” đã lột tả được bản chất dối trá của bộ máy cai trị, nhấn mạnh tình trạng bất ổn và bất công. Lối châm biếm của tác giả nhẹ nhàng nhưng sâu cay, lật tẩy bản chất của chính quyền Lai Tân một cách hiệu quả. Đòn đả kích này vừa độc đáo, vừa bất ngờ, khiến người đọc phải suy ngẫm và nhận ra sự thật ẩn sau vẻ ngoài bình yên đó. Chính sự nhẹ nhàng trong cách viết đã tạo nên sức mạnh sâu sắc của bài thơ, làm nổi bật sự mâu thuẫn giữa hình thức và nội dung, giữa cái vẻ ngoài “thái bình” và bản chất hỗn loạn bên trong.
Tác giả:
Minh Anh
Minh Anh là một giáo viên với 15 năm kinh nghiệm giảng dạy tại trường THCS Lương Thế Vinh, Bình Dương. Cô đã được trao tặng giải thưởng "Nhà giáo xuất sắc" và có chứng chỉ đào tạo về phương pháp giảng dạy hiện đại từ Đại học Stanford. Cô luôn đem đến những bài học thú vị và sâu sắc, giúp học sinh hiểu rõ và áp dụng tốt kiến thức vào thực tế.
