Soạn văn lớp 9 Viết bài văn nghị luận…phẩm văn học – KNTT

Trong chương trình Ngữ văn lớp 9, bài tập viết bài văn nghị luận…phẩm văn học giúp các em học sinh phát triển kỹ năng phân tích và trình bày quan điểm về các tác phẩm văn học. Đây là cơ hội để các em rèn luyện cách lập luận chặt chẽ và diễn đạt ý tưởng một cách rõ ràng, đồng thời thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về giá trị và ý nghĩa của văn học. Hãy cùng thử sức với bài viết này để nâng cao khả năng viết và suy nghĩ phản biện của mình.

Thực hành viết theo các bước

Trước khi viết

a. Lựa chọn đề tài

Hãy nhớ lại các tác phẩm thơ song thất lục bát mà em đã học hoặc đã đọc, ví dụ như: “Ai tư vãn” (Lê Ngọc Hân), “Khóc Dương Khuê” (Nguyễn Khuyến), “Hai chữ nước nhà” (Trần Tuấn Khải), “Đêm khuya tự tình với sông Hương” (Hàn Mặc Tử), “Tiếng đàn mưa” (Bích Khê),… Hãy chọn một trong số đó mà em cảm thấy thú vị và có nhiều xúc cảm để phân tích.

b. Tìm ý

Tìm hiểu về tác giả và bối cảnh ra đời của tác phẩm: Điều này sẽ giúp em viết phần Mở bài và có thêm thông tin để liên hệ, mở rộng trong phần phân tích. Ví dụ: Bài viết có thể tham khảo thông tin về tác giả Hồ Dzếnh và một số câu thơ trong bài “Nhớ đồng” của Tố Hữu.

Xác định bố cục và nội dung chính của từng phần trong tác phẩm: Ví dụ: Bài thơ “Trưa vắng” gồm 5 khổ thơ, mỗi khổ thể hiện một nội dung cụ thể. Bài viết sẽ phân tích lần lượt từng khổ thơ để làm rõ nội dung và ý nghĩa.

Xác định những tâm tư, tình cảm chủ đạo trong tác phẩm: Ví dụ: Bài thơ “Trưa vắng” thể hiện nỗi nhớ về kỷ niệm thời học sinh của tác giả.

Phân tích các yếu tố nghệ thuật mà tác giả sử dụng để truyền tải nội dung: Các yếu tố như vần, nhịp, từ ngữ (đặc biệt là từ ngữ chỉ xúc cảm, từ tượng thanh, từ tượng hình), biện pháp tu từ (điệp thanh, điệp vần, so sánh, ẩn dụ,…). Ví dụ: Bài viết có thể phân tích cách tác giả sử dụng dấu chấm, dấu phẩy, điệp từ, phép đối, câu hỏi tu từ,… trong bài thơ “Trưa vắng” để nhấn mạnh cảm xúc và ý nghĩa.

Kết hợp phân tích nội dung và nghệ thuật: Bài viết nên kết hợp phân tích cả nội dung và nghệ thuật để làm rõ sự kết hợp hài hòa giữa hai phương diện này trong tác phẩm. Ví dụ: Phân tích cách tác giả sử dụng nghệ thuật để làm nổi bật nội dung chính của từng câu thơ.

c. Lập dàn ý

Mở bài

Giới thiệu về tác giả: Tóm tắt vài nét về cuộc đời, sự nghiệp và phong cách thơ của tác giả.

Giới thiệu về tác phẩm: Nêu tên tác phẩm, bối cảnh ra đời và vị trí của tác phẩm trong sự nghiệp của tác giả.

Nêu vấn đề cần phân tích: Đưa ra nhận định chung về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

Thân bài

a, Phân tích bố cục và nội dung chính của từng phần

Khổ 1:

• Nội dung: Giải thích ý nghĩa và cảm xúc của khổ thơ đầu tiên.
• Nghệ thuật: Phân tích các biện pháp tu từ, vần, nhịp sử dụng trong khổ thơ.

Khổ 2:

• Nội dung: Phân tích ý nghĩa và cảm xúc của khổ thơ thứ hai.
• Nghệ thuật: Đánh giá cách tác giả sử dụng từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật.

Các khổ thơ tiếp theo:

• Nội dung: Tiếp tục phân tích nội dung và cảm xúc của từng khổ thơ.
• Nghệ thuật: Phân tích các biện pháp nghệ thuật trong từng khổ thơ, như điệp thanh, điệp vần, so sánh, ẩn dụ,…

b, Xác định tâm tư, tình cảm chủ đạo trong tác phẩm

Phân tích nỗi niềm, tâm tư, tình cảm của tác giả: Tình cảm quê hương, nỗi nhớ nhung, sự đau buồn,…

Cách thể hiện cảm xúc qua hình ảnh và ngôn ngữ thơ: Phân tích cách tác giả dùng hình ảnh và ngôn ngữ để thể hiện cảm xúc.

c, Phân tích các yếu tố nghệ thuật

Vần, nhịp: Phân tích cách sử dụng vần và nhịp điệu trong thơ, tạo ra âm điệu và cảm xúc.

Từ ngữ: Phân tích từ ngữ chỉ xúc cảm, từ tượng thanh, từ tượng hình,…

Biện pháp tu từ: Phân tích các biện pháp tu từ như điệp thanh, điệp vần, so sánh, ẩn dụ,… và tác dụng của chúng.

Kết bài

Tóm tắt nội dung và nghệ thuật của tác phẩm: Đưa ra nhận xét tổng quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

Nhận định cá nhân: Nêu cảm nhận và đánh giá của cá nhân về tác phẩm.

Liên hệ mở rộng: Nếu có thể, liên hệ với các tác phẩm khác của tác giả hoặc của các nhà thơ cùng thời để làm nổi bật giá trị của tác phẩm.

Xem thêm bài viết tương tự: “Soạn văn lớp 9 Một thể thơ độc đáo của người Việt – KNTT”.

Viết bài

       Bích Khê là một nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với phong cách thơ giàu nhạc điệu và tình cảm sâu lắng. Trong tác phẩm “Tiếng đàn mưa,” Bích Khê đã khéo léo sử dụng biện pháp tu từ điệp thanh để tạo nên một bài thơ không chỉ sống động về mặt hình ảnh mà còn đậm đà về cảm xúc. Bài thơ mang đến cho người đọc một không gian đẫm mưa, gợi lên nỗi buồn man mác và sự cô đơn sâu thẳm trong tâm hồn con người.

“Lầu mưa xuống, thêm lan mưa xuống, 

Cùng nước non mưa rụng hoa xuân. 

Mưa roi ngoài nội trên ngàn, 

Nghe trong ý khách giọt đàn mưa rơi.”

Trong khổ thơ đầu tiên, Bích Khê mở ra hình ảnh mưa rơi liên tục với những dòng thơ. Điệp từ “mưa” và “rơi” được lặp đi lặp lại tạo nên nhịp điệu đều đặn, giống như âm thanh mưa rơi không dứt. Điều này không chỉ giúp người đọc cảm nhận rõ hơn không khí của cơn mưa mà còn làm nổi bật tâm trạng buồn bã, u sầu của nhân vật trữ tình.

“Ô hay buồn vương cây ngô đồng,  

Vàng rơi, vàng rơi thu mênh mông…”

Tiếp đến, trong khổ thơ thứ hai, tác giả mô tả cảnh mưa rơi càng lúc càng tịch lặng với những câu thơ: Sự lặp lại của từ “vàng rơi” không chỉ tạo nên âm hưởng lặp lại mà còn nhấn mạnh sự rơi rụng của lá vàng, gợi lên nỗi buồn và sự cô đơn trong mùa thu. Hình ảnh cây ngô đồng buồn vương và lá vàng rơi tạo nên một bức tranh thiên nhiên tĩnh lặng nhưng đầy cảm xúc.

 “Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm 

Heo hút cồn mây súng ngửi trời 

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống 

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.”

Trong khổ thơ thứ ba, Bích Khê đưa người đọc đến với những con đường gian nan và hiểm trở qua các câu thơ. Điệp từ “dốc” và “ngàn thước” nhấn mạnh sự khó khăn và nguy hiểm của con đường, đồng thời tạo nên một cảm giác mạnh mẽ và quyết tâm. Hình ảnh những dốc khúc khuỷu và ngàn thước cao thấp không chỉ gợi lên thử thách mà người lính phải đối mặt mà còn thể hiện sự hùng vĩ của thiên nhiên.

Tâm tư và tình cảm của Bích Khê trong “Tiếng đàn mưa” được thể hiện qua những hình ảnh mưa rơi liên tục và không dứt. Tâm trạng buồn bã, cô đơn của tác giả như hòa quyện vào những giọt mưa, gợi lên nỗi nhớ nhung và sự trống vắng. Điệp từ và nhịp điệu đều đặn của câu thơ không chỉ tạo nên tính nhạc mà còn nhấn mạnh cảm xúc sâu lắng của tác giả.

Biện pháp tu từ điệp thanh và điệp vần được sử dụng một cách tài tình trong bài thơ. Điệp thanh “mưa” và “rơi” tạo nên nhịp điệu đều đặn, giống như tiếng mưa rơi liên tục, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn không khí của cơn mưa. Từ ngữ trong bài thơ được chọn lọc tinh tế, giàu hình ảnh và cảm xúc như “mưa rụng hoa xuân,” “giọt đàn mưa rơi,” “vàng rơi thu mênh mông,” “ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống.” Những biện pháp tu từ như điệp thanh, điệp vần, so sánh, ẩn dụ,… được sử dụng để làm nổi bật cảm xúc buồn bã, cô đơn của tác giả.

       “Tiếng đàn mưa” của Bích Khê là một tác phẩm đặc sắc trong phong trào Thơ mới, thể hiện sự tài hoa của tác giả trong việc sử dụng biện pháp tu từ điệp thanh để tạo nên một bài thơ giàu tính nhạc và cảm xúc. Bài thơ không chỉ gợi lên hình ảnh thiên nhiên mà còn truyền tải nỗi buồn man mác và sự cô đơn của con người. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được sự tinh tế và sâu sắc trong cách thể hiện tình cảm của Bích Khê.

Chỉnh sửa bài viết