Soạn văn lớp 9 Tiếng đàn mưa – KNTT

Bài thơ “Tiếng đàn mưa” mang đến cho các em học sinh một thế giới cảm xúc phong phú và sâu lắng. Với sự kết hợp hài hòa giữa hình ảnh thiên nhiên và âm thanh của tiếng đàn, bài thơ không chỉ giúp các em cảm nhận vẻ đẹp của nghệ thuật mà còn hiểu hơn về những tâm tư và cảm xúc của tác giả. Hãy cùng khám phá và cảm nhận sự tinh tế trong từng câu chữ của “Tiếng đàn mưa” để làm phong phú thêm hiểu biết về văn học và nghệ thuật.

Trước khi đọc

Hãy chia sẻ cảm nhận về một âm thanh hoặc bản nhạc từng khiến em xúc động.

Một trong những bản nhạc từng khiến em xúc động nhất là “Gặp Mẹ Trong Mơ” của ca sĩ Xuân Mai. Âm điệu nhẹ nhàng và lời ca đầy cảm xúc của bài hát đã chạm đến trái tim em. Lời bài hát kể về giấc mơ gặp lại người mẹ đã khuất, mang đến cảm giác nhớ thương và tiếc nuối. Âm thanh du dương và giọng hát trong trẻo của Xuân Mai làm em nhớ đến những kỷ niệm đẹp bên gia đình. Bài hát nhắc nhở em về tình yêu thương gia đình và sự hy sinh của cha mẹ. Mỗi khi nghe lại, em cảm thấy biết ơn và trân trọng những người thân yêu.

Đọc văn bản

Những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa

Hình ảnh trong đoạn thơ thể hiện những sự vật và hiện tượng phụ họa cùng mưa. Tác giả đã sử dụng các hình ảnh như “mưa hoa rụng,” “mưa hoa xuân rụng,” “mưa xuống lâu,” “mưa xuống thềm lan,” “mưa rơi ngoài nẻo đậm ngàn,” và “nước non rả rích giọng đàn mưa xuân” để tạo nên bức tranh sinh động về mưa xuân. Những hình ảnh này không chỉ miêu tả cảnh mưa mà còn gợi lên cảm giác về mùa xuân, với sự sống và vẻ đẹp tự nhiên đặc trưng.

Những nơi mưa rơi xuống

Những nơi mưa rơi xuống trong đoạn thơ gồm: lầu, thềm lan, nước non, ngoài nội, trên ngàn. Các hình ảnh này không chỉ miêu tả những địa điểm mưa rơi mà còn tạo nên bức tranh rộng lớn, đa dạng về cảnh sắc thiên nhiên khi mưa. Những nơi này góp phần tạo nên không gian thơ mộng, lãng mạn và gợi lên cảm giác tươi mới, sống động của mưa xuân trong tâm hồn người đọc.

Cách sử dụng các biện pháp tu từ

Điệp từ: “mưa xuống” được lặp lại nhiều lần, tạo nhịp điệu và sự liền mạch cho bài thơ. Ví dụ: “Đầm mưa xuống, nẻo đồi mưa xuống”.

So sánh: Hình ảnh “mưa trong ý khách mưa cùng nước non” so sánh cảm giác mưa trong lòng người và mưa thực sự, tạo nên sự liên tưởng sâu sắc.

Ẩn dụ: “Bóng dương tà… rụng bóng tà dương” và “Hoa xuân rơi với bóng dương” sử dụng hình ảnh thiên nhiên để nói về thời gian và sự thay đổi.

Nguyên nhân khiến nhân vật “khách tha hương” rơi lệ

Nỗi nhớ quê hương: Nhân vật “khách tha hương” là người xa quê, hình ảnh “bóng dương” và “mưa” gợi lên kỷ niệm về quê hương, làm dâng trào nỗi nhớ nhà, nhớ người thân và những kỷ niệm xưa cũ.

Sự cô đơn và lạc lõng: Ở nơi đất khách, nhân vật cảm thấy cô đơn và lạc lõng, nhất là khi nhìn thấy cảnh vật như “bóng dương” và “mưa”, những hình ảnh này làm tăng thêm cảm giác buồn bã và cô đơn.

Cảm giác bất lực: Những giọt mưa như thể hiện sự bất lực của nhân vật khi không thể trở về quê hương, không thể thoát khỏi nỗi buồn và sự nhớ nhung.

Cùng tham khảo bài soạn: “Soạn văn lớp 9 Thực hành tiếng Việt trang 46 – KNTT”.

Sau khi đọc

Câu 1 trang 48 sgk lớp 9 – KNTT

Thể thơ song thất lục bát gồm hai câu 7 chữ và một câu 6 chữ, một câu 8 chữ. Thể thơ này thường tạo nên giai điệu nhịp nhàng, uyển chuyển và sâu lắng. Trong bài thơ “Tiếng đàn mưa,” tác giả sử dụng thể thơ này để tạo nên một bức tranh thiên nhiên đẹp mắt, kết hợp với tâm trạng của nhân vật.

Câu 2 trang 48 sgk lớp 9 – KNTT

Bài thơ “Tiếng đàn mưa” có thể chia thành 3 phần chính:

• Phần 1 (câu 1-4): Miêu tả cảnh mưa hoa, mưa xuân và sự hòa quyện với thiên nhiên. Cảnh mưa hoa rơi, mưa xuân làm cho không gian trở nên thơ mộng và lãng mạn.
• Phần 2 (câu 5-12): Diễn tả những hình ảnh, hiện tượng xảy ra trong mưa và sự tương phản với nhau. Các hình ảnh như lầu, thềm, bóng dương, hoa xuân đều gắn liền với mưa, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động.
• Phần 3 (câu 13-16): Tâm trạng của nhân vật khách tha hương khi chứng kiến cảnh mưa và nỗi nhớ quê hương dâng trào. Nhân vật cảm nhận được sự tịch mịch, nỗi buồn và nhớ nhà khi nghe tiếng mưa rơi.

Câu 3 trang 48 sgk lớp 9 – KNTT

Các từ ngữ như “mưa”, “hoa”, “xuống” được sử dụng nhiều lần trong bài thơ. Tác dụng của việc này là:

• Nhấn mạnh cảm xúc: Sự lặp lại của từ “mưa” làm tăng cảm giác về cơn mưa liên tục, không ngừng, gợi lên nỗi buồn và tâm trạng nhớ nhung.
• Tạo nhịp điệu: Sự lặp lại của các từ này tạo nên nhịp điệu đều đặn, làm cho bài thơ trở nên uyển chuyển và hài hòa hơn.
• Liên kết chặt chẽ: Các từ ngữ này giúp liên kết các hình ảnh và cảm xúc trong bài thơ, tạo nên một bức tranh thiên nhiên và tâm trạng thống nhất.

Câu 4 trang 48 sgk lớp 9 – KNTT

Những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa như hoa, nước non, bóng dương đều mang một nét buồn, lặng lẽ và sâu lắng. Chúng đều là những hình ảnh thiên nhiên gắn liền với mưa, tạo nên một không gian mơ màng, u buồn.

Tâm trạng của tác giả: Qua những hình ảnh này, tác giả muốn khắc họa nỗi nhớ nhung, cô đơn và nỗi buồn của nhân vật. Mưa và các hiện tượng thiên nhiên xung quanh làm tăng thêm cảm giác nhớ quê hương, gia đình và những kỷ niệm xưa cũ.

Câu 5 trang 48 sgk lớp 9 – KNTT

Hình ảnh nước non ở ba khổ thơ đầu là những miêu tả về cảnh thiên nhiên trong mưa, tạo nên một bức tranh tổng thể về sự hùng vĩ và đẹp đẽ của quê hương. Các hình ảnh này làm nền cho tâm trạng của nhân vật.

Nội dung hai câu thơ cuối: Hai câu thơ cuối thể hiện nỗi nhớ quê hương và tâm trạng đau khổ của nhân vật “khách tha hương”. Mối liên hệ giữa hai phần này là: Cảnh thiên nhiên đẹp đẽ nhưng đầy buồn bã của mưa làm tăng thêm nỗi nhớ quê hương, khiến nhân vật không kìm nén được cảm xúc và rơi lệ.

Câu 6 trang 48 sgk lớp 9 – KNTT

Điều ấn tượng nhất ở bài thơ “Tiếng đàn mưa” là cách tác giả miêu tả cảnh mưa và sự hòa quyện với thiên nhiên, đồng thời lồng ghép tâm trạng của nhân vật một cách tinh tế và sâu lắng. Tác giả đã sử dụng thể thơ song thất lục bát một cách khéo léo để tạo nên một nhịp điệu uyển chuyển, hài hòa.

Lý do ấn tượng: Sự kết hợp hoàn hảo giữa thiên nhiên và cảm xúc, cùng với những hình ảnh sống động và ngôn từ tinh tế, khiến người đọc dễ dàng cảm nhận được nỗi buồn, nhớ quê của nhân vật. Bài thơ không chỉ là một bức tranh thiên nhiên đẹp mắt mà còn là một tác phẩm mang đầy cảm xúc và tâm trạng.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) nêu cảm nghĩ của em về bài thơ Tiếng đàn mưa.

      Trong bài thơ “Tiếng đàn mưa,” nhân vật “khách tha hương” thể hiện nỗi nhớ quê hương sâu sắc. Những hình ảnh mưa hoa, mưa xuân rơi gợi lên kỷ niệm về quê nhà, làm dâng trào nỗi nhớ trong lòng nhân vật. Mưa không chỉ là hiện tượng thiên nhiên mà còn biểu tượng cho kỷ niệm và người thân yêu đã xa rời. Càng mưa rơi, nỗi buồn và cô đơn càng tăng lên, khiến nhân vật cảm thấy lạc lõng và bất lực trước những kỷ niệm. Những giọt lệ rơi của “khách tha hương” là tiếng lòng, là nỗi buồn và sự mỏng manh trước nỗi nhớ và cô đơn. Bài thơ không chỉ miêu tả cảnh thiên nhiên mà còn lột tả tâm trạng buồn bã, nhớ nhung của người xa quê, làm người đọc cảm nhận sâu sắc sự cô đơn ấy.